Periode van 1800 tot 2000
Wij komen nu in een tijdsperiode dat de informatie ons bijna om de oren begint te slaan. In oude geschriften en kranten kunnen we zoeken naar gebeurtenissen die in Westergeest hebben plaatsgevonden.
Voor dit zesde venster hebben wij daardoor de luxe van overvloed en kunnen wij keuzes maken uit de rijke geschiedenis van ons dorp.
De geschreven aanwijzingen beginnen bijvoorbeeld al in 1800 toen Wytze Willems, kastelein in Westergeest, in de Binnenlandsche Bataafse courant zijn diensten aanprees.
“ZEGT HET VOORT”, staat er onder. Met andere woorden, het vluchtige gesproken nieuws lijkt nog net zo belangrijk als het geschreven woord.
Nieuwe Zwemmer
Op 26 november 1879 namen de Friese Staten het besluit om een nieuw kanaal te graven: de Nieuwe Zwemmer. Vanaf de Trekvaart neemt dit kanaal in noordoostelijke richting de route van de Âldswemmer over: 5 kilometer lang en ongeveer 40 meter breed.
De route liep over land dat nog onteigend moest worden. Hoewel dat niet veel problemen opleverde moest de provincie toch de gang naar de rechter maken. Boer Fokke Tjibbes Fokkema kwam terug op zijn ‘minnelijke schikking’ om afstand te doen van 3 ha, waardoor de provincie de rechter moest inschakelen.
Het waren overigens niet alleen lokale boeren van wie de grond werd onteigend. We komen de namen tegen van Louis Gaspard Adrien graaf van Limburg Stirum Arnhem, Constantia Catharina Wilhelmina van Scheltinga Neerijnen, Wilhelmina van Heemstra Giekerk en Hector Livius van Heemstra Pieterburen.
Het graven van de Nieuwe Zwemmer was begroot op ƒ 397.725,00 - een groot bedrag voor die tijd. Bij de aanbesteding op 4 mei 1880 meldden zich vier aannemers:
- Karel van Tongeren Heerenveen voor ƒ 248.000,00
- Cornelis de Jong Hardinxveld voor ƒ 228.500,00
- Leendert Kalis Kzn. Sliedrecht voor ƒ 218.860,00
- Andreas J. van der Werff Dokkum voor ƒ 188.060,00
Het werk werd gegund aan Andreas van der Werff en in het voorjaar van 1880 zetten ‘zijn’ werknemers de spade in de grond. Want met schep en spade, pipegaal en kruiwagens werd de Nieuwe Zwemmer gegraven. Zeer zwaar werk en het verhaal gaat dan ook dat er twee mannen voor nodig waren om de kruiwagen uit de gegraven vaart naar boven te kruien.
De anekdote werd geboren dat de werklieden ‘polderjongens‘ hun werk verrichtten als Chinezen en met veel drukte en bombarie in Westergeest terechtkwamen. Ze wisten ook wat feestvieren was: Westergeest zou de vrouwen hebben, Kollumerzwaag de drank. De drank werd achteraf betaald als er een nieuwe voorraad werd gehaald. Dat bracht voor de leverancier wel een risico met zich mee en om zich daarvoor in te dekken leverde hij bij de laatste zending drank geen alcohol maar water. Bang als hij was dat hij deze laatste zending niet betaald zou krijgen.
Op 5 juli 1881 kon Commissaris baron van Harinxma thoe Sloten meedelen dat het kanaal klaar was.
Scholen
Mr. A. J. Andreae beschrijft in zijn boek Kollumerland dat er in 1833 een nieuw schoolgebouw werd gebouwd.
Jaren later, in 1843, volgde de bouw van de onderwijzerswoning. Deze onderwijzerswoning staat nog aan het Tsjerkepaed; de school is al lang afgebroken en zou gestaan hebben op de hoek van het Tsjerkepaed – Kalkhúswei, naast de onderwijzerswoning.
In 1894 werd een nieuwe school met een woning gebouwd voor resp. ƒ 3377,00 en ƒ 3894,00 aan de Eelke Meinertswei 6. De inscriptie "JW 25.3.1894" in de muursteen naast de voordeur zijn de initialen van Johannes Westerkamp, die tot 1 maart 1924 hoofd van deze school was. Toen hij met pensioen ging was er sprake van om de openbare school om te zetten tot een christelijke school, maar daar is het nooit van gekomen.
Overigens stond er al een Christelijke school op de Triemen. Al op donderdag 24 april 1884, ’s avonds om 19.00 uur was in het lokaal te Oudwoude, een vergadering gehouden. Het doel was om te kijken hoe men het beste te werk kon gaan wilde men in onze kerkelijke gemeente ook een Christelijke school hebben.
De daaropvolgende zondag, 27 april 1884, brachten ds. Johannes Politiek van Oudwoude/Westergeest en ds. Dam van Zwagerveen de kerkgangers van de eerste stappen op de hoogte.
De belangstelling in deze gemeente werd later bestempeld als “tamelijk goed, doch niet warm”. Een jaar later, in 1885, staat er op de Triemen een nieuwe School met den Bijbel.
Westergeest landelijk in het nieuws
Westergeest kwam landelijk in het nieuws toen de muurschilderingen in de kerk werden herontdekt.
Colofon
Foestrum [ISBN978-90-9027204-7]
