Folsgare is om de alfde iuw hinne ûntstien oan’e râne fan’e Middelsee.

Wêr komt de namme  Folsgare/ Folsgeare wei?

De Plaatsengids en Wikipedia ferwize beide nei it Aldfryske gâra = geer, in kilich, puntich tarinnend stik lân dat yn besit is fan in persoan mei de namme Foldo of bewenne waard troch immen mei dy namme.

Yn’e Encyclopedie van Friesland (1958) ûnder redaksje fan Prof. Dr. J.H. Brouwer stiet ûnder Folsgare / Folsgeare:  gare =

Folsgare, de naam

Folsgeasters

Wout Zijlstra

Gerben Willem Abma

Gerben Abma

Marco Rypma  

Wout jr. en Katinka Zijlstra,   de Zijlstra Gym

Jouke Boschma

Woningen in de ‘buorren’  aan de Tsjaerddyk

Tsjaerddyk 26  Koemelkerij

Tsjaerddyk Koemelkerij Willem Twijnstra

Tsjaerddyk 28 / 26b   Koemelkerij / Timmerbedrijf 

Tsjaerddyk 30  Koemelkerij / Bakkerij

Tsjaerddyk 32  Rentenierswoning

Tsjaerddyk 34  Schilder

Tsjaerddyk 36   Kr

Gerrit Rypma en Rinske Rypma-Goudberg trouwe yn  1966 en sette harren tawenjen yn Folsgeare op Tsjaerddyk 48. Op 13 maart 1967 wurdt Marten Cornelis  (Marco) berne.  De húshâlding bliuwt net yn Folsgeare,  mar ferhuzet yn 1971 nei Tirns nûmer 35.   

Yn 1977 komt de famylje Rypma werom nei Folsgeare en wennet dan oan‘e Folsgeasterleane nûmer 9. Marco syn heit hat dêr in hûs boud.

Nei de middelbere skoalle beslút Marco in oplieding yn boukundige rjochting (oant en mei útfierder) te folgjen. Oan

De earste Spoarweiwet strânnet yn febrewaris 1860 yn’e Earste Keamer. Dizze wet moat it mooglik  meitsje dat oan partikuliere maatskippijen konsesjes ferliend wurde foar de oanlis fan spoarwegen. De steat moat dêrnei subsydzje ferliene foar de oanlis fan’e needsaaklike brêgen oer de grutte rivieren. De wet liedt ta in kabinetskrisis en it ôftreden fan it kabinet Rochussen.

It nije kabinet Van Hall-Van Heemstra nimt in nije Spoarweiwet oan, dêr’t  de steat in liedende rol by kriget foar de ûntwikkeling fan it spoarweinet. De

Tusken de lettere Tempel en it tsjerkehûs oan’e noardkant fan’e  Tsjaerddyk is yn 1832 noch in stikje grûn dat net bebouwd is.

Om 1848 hinne bout timmerman Johannes Paulus Spiering in hûs op dit lytse perseel. It pân komt net oan’e dyk te stean mar kriget in lyts foartúntsje, dêr’t hy twa linebeammen plantet as sinneskerm.

Johannes Spiering en syn frou vrouw Trijntje Harmens Dijkstra komme mei harren soan Paulus Johannes te wenjen yn it hûs. Timmerman Spiering ferstjert yn 1849.

&n

De pastorij fan Folsgeare hat stien op it pôltsje tsjin de tsjerke oer, in stikje lân fan fjouwer pûnsmiet lyk as stiet beskreaun yn it Charterboek fan 1543.

De pastorij pleats mei 55 pûnsmiet wurdt troch de pastoar ferhierd en fan de pachtjilden dy’t de boeren oan him betelje kin hy himsels ûnderhâlde.

Op 31 maart 1580 wurdt troch de Steaten fan Fryslân de iepenbiere útoefening fan’e katolike godstsjinst ferbean. ( Reformaasje) De ynwenners fan Folsgeare komme, om sa te sizzen, moarns as katolyk fan’t bêd

Yn Folsgeare is al jierrenlang in diskusje geande om in plak te sykjen wêr’t de doarpsbewenners by elkoar komme kinne. Hjirfoar wurdt yn 1974  in gebou fan’e tsjerkfâdij kocht. It pân stammet út 1843 en hat jierrenlang tsjinst dien as skoalle en ûnderwizerswenning. It gebou hat ek noch in tal jierren as beukerskoalle yn gebrûk west. De tsjerkfâdij ferkeapet it gebou ûnder trije betingsten:

- De keapsom is 5000 gûne

- It gebrûk as doarpshûs moat rêstich en fredich wêze

- De tsjerkf&aci

Jan Jacobs Meyer wurdt yn 1819 berne yn Snits as soan fan bôllebakker Jacob Meyer en Attje Kraak. Hy leart it bôllebakkersfak fan syn heit. In 1841 trout Jan mei Hylkjen Molenaar en wurdt dan bakkersfeint.

Harren soan Jan Jans Meyer wurdt berne yn 1849 en wurdt letter bakkersfeint by syn heit.

Jan Jans trout yn 1875 mei Aafke Boersma. Nei harren houlik wurdt hy keapman yn Toppenhuzen. Dat sadwaande komt hy yn’e doarpen om Snits hinne en heart hy fan Hessel Rintjes Boschma, boer oan’e Tsjaerddyk (31), dat dizze yn it doarp de earder slachterij fan Willem Sjerp

Foaryn’e tsjerke fan Folsgeare steane, yn twa moaie houten kistjes, de grêfstiennen fan Hoyte Wybes Foekema (1583-1661) en twa fan syn bern: Ulbe Hoytes (1611-1618) en Wybe Hoytes (1619-1641).

De stiennen binne yn 2002 werom fûn by it oanlizzen fan’e sintrale ferwaarming yn’e tsjerke troch Harmen Foekema út Wergea, in streekrjochte ôfstammeling fan Hoyte Wybes Foekema.

It is al iuwen lyn dat dizze famylje yn Folsgeare wenne en in wichtige rol spile yn’e mienskip yn en om it doarp.

De âldste feiten oer dizze famylje komm

Hoewol’t de toer fan’e Laurentiustsjerke  en de klok al âlder binne, komt der earst yn 1755 in oerwurk mei wizerplaat.  Under lieding fan ds. P. Wigiri, tsjerkfâd Oege Jens Breeuwsma en de tsjerkeriedsleden wurdt der yn dat jier besletten om in toer oerwurk oan te keapjen foar  “de toorn tot Folsgara “.  Twa mastersmeden út Snits, Hans Martens Joustra en Andries Lammers krije opdracht om in oerwurk te meitsjen.

Ynklusyf wurklean, materialen, heakken foar de wizerplaten, ‘gewigten’, ‘touweschijven’ ens

De tsjerketoer fan Folsgeare stiet al iuwen as beaken yn it doarp. Boppe yn dizze toer hinget sûnt 1535 in klok dy’t  ûnfersteurber troch giet mei syn wurk te dwaan.

Op’e bopperâne fan’e klok stiet it neikommende skreaun:

 Jhezus Maria Johannes Gheert van Wou ende Johan ter Steghe goten

mij toen men schreef 15 ende 35 daer bij.

De klok is yn 1535 getten troch Geert van Wou en Johan ter Steghe. Geert van Wou is de soan fan’e ferneamde klokkejitter mei deselde namme út

De tsjerke fan Folsgeare hie al iuwenlang in ‘reidpôltsje’ (stikje grûn, begroeid mei reid en mei reid der omhinne), kadastraal nrs. 740 en 741, oan’e Tsjaerddyk. Hoe’t de tsjerke it yn besit krigen hat, is net bekend. Nei alle gedachten is it al foar de reformaasje yn 1580 skonken oan’e tsjerke.

Yn dy tiid wie it net ûngewoan om in stik lân te skinken oan’e tsjerke. Yn ruil dêrfoar waard der foar it sieleheil fan’e ferstoarne bidden. Neffens it tsjerke-argyf wurdt it ‘pôltsje’ al sûnt 1685 j

Johannnes Paulus Spiering, getrouwd met Trijntje Harmens Dijkstra, komt rond 1825 vanuit IJlst als timmerman in ons dorp, op Tsjaerddyk 42, wonen. Het dorp heeft sinds het overlijden van Edgar Scheltes in 1783 geen timmerman meer gehad.

Folsgare is nog maar klein, er staan op dat moment slechts zes woningen in het dorp. Twee huizen zijn in bezit van de kerk, er is een arbeiderswoning, een timmerzaak en verder zijn er nog twee koemelkers.

De timmerzaak heeft te weinig ruimte en in 1836 bouwt Spiering een huis met timmerschuur op Tsjaerddyk 44. Het wordt met erfpacht gebouwd op een st

Nei de 2e W.O. bestiet Folsgeare noch hieltyd út ien strjitte, de Tsjaerddyk, dy’t gauris ek de Buorren neamdwurdt. Oan dizze strjitte stean de tsjerke, de skoalle, de pastorij pleats en sechtsjin, meast âldere, wenningen. It doarp hat lykwols ferlet fan nije wenningen want hierwenningen binne der hast net mear. De Tempel is ôfbrutsen en de wenningen oan it Streekje binne âld. Fan’e twa hierwenningen fan’e tsjerke, is it hûs oan’e noardkant ferkocht en it hûs oan’e súdkant fan’e Tsjaerddyk is âld en tige l

De famyljenamme “Boschma” hat syn oarsprong op Sassinga State yn Hinnaard. De âlde state is ôfbrutsen en ferfongen troch in pleats. By de pleats wiene grutte beamplantaazjes dy’t yn dat tiidrek kapt binne. Sassinga State waard yn’e folksmûle dan ek wol de “Boschpleats” neamd. Ein 18e iuw is Hilbrand Rintjes pachtboer op dizze pleats.

Hilbrand Rintjes is de twadde soan fan Rintje Joukes Runia en Grietje Hilbrands. Hy is yn 1749 berne yn Ysbrechtum en trout yn 1795 op’e “Boschpleats” yn Hinnaard mei Pietje Hanses &uac

Yn 1870 is der in tekoart oan bougrûn yn Folsgeare. Timmerman Pieter Willems Twijnstra tsjinnet dêrom in fersyk yn by de tsjerkfâden om njonken de Tempel, yn it hôf fan’e pastorypleats, in hûs bouwe te meien.

It fersyk wurdt tastien mei in erfpacht fan fjirtich sinten yn it jier. It hûs kriget, lyk as de Tempel, rjocht fan paad lâns de eastkant fan’e nije smidderij nei it stalt oan’e Tjaardfeart.  

Yn 1871 is it hûs njonken de Tempel klear (kadaster nr. 632). Gerrit Willems Twijnstra, broer fan timmerman Twi

De muontsen fan it kleaster Thabor by Turns en it Oldekleaster ( Bloemkamp) by Hartwerd hawwe in bydrage levere ta de oanlis fan de diken yn de âlde Middelsee. Dizze diken binne noch altyd dúdlik yn it lânskip oanwêzich. De trije pylders binne symboalysk foar de Jongedyk, de Tsjaerddyk en de Mieddyk. De plaat yn de foarm fan in pompeblêd stelt de stripe lân foar wêrop Folsgeare as terpdoarp ûntsien is.

Untwerp en útfiering: Annet Haring, Oerterp. Yn opdracht fan de Kulturele Ried fan de eardere gemeente Wymbritseradiel 1995.

Minsken dy’t op ‘e fyts of mei de auto fan Ysbrechtum nei Nijlân ta ride, komme lâns in opfallend monumint. In monumint wêrfan it net foar eltsenien daliks dúdlik wêze sil wat de betsjutting en oarsprong is. As je de muoite nimme om it better te besjen, sjogge je in izeren skulptuer fan in grutske hoanne op in hege stiennen sokkel. De plakette op it monumint makket dúdlik dat it om in monumint foar de omkommen minsken yn de Twadde Wrâldoarloch giet. Ek yn Wymbritseradiel hat de oarloch in soad slachtoffers makke. Dêrom

De Tsjaerdfeart, de tekst beskriuwt de situaasje om 1900 hinne

De Tsjaerdfeart, dy’ t ek wol Tsjaerddyksterfeart neamd wurdt, begjint yn it Morrawieltsje krekt ûnder Fiifhûs en komt dan yn ‘t Hert út. ‘t Hert bestiet yn dy tiid út trije pleatsen en twa wenhûzen.

De namme komt fan it hûs dêr’t yn de muorre hertsjes mitsele wiene en dêr’t  je in slokje krije koene. Fan ’t Hert ôf, rint de feart lâns de Tsjaerddyk nei it sintrum fan Folsgeare.

It wie net de meast handig

Strûpenkeal is in terp fuort by Folsgeare. Fan it fiadukt oer de A7 ôf, by de ôfslach Snits kommend fan’e kant fan Boalsert, is in bochtsjend restant fan’e âlde molesleat te sjen en rjochts stiet in terp yn it lânskip, mei beammen der om hinne. It is in foar dizze omkriten in tige hege terp, goed 3 meter. Foar in soad minsken in ûnbekend, mar tagelyk unyk monumint.

Foardat de terp oanlein waard, hat der al bewenning west op dit plak. Tusken fynsten yn’e terpsoal fan’e terp kamen skerven út’e lette izerti

As it  Ekersein ein tachtiger jierren fan de foarige iuw folboud is, wurdt der in perseel oan’e súdkant fan Folsgeare oanwiisd foar nijbou.

Dit perseel hat al iuwen lang de namme: “ de Baetwe “.

It wurdt al neamd yn 1511 yn it Register fan oanbring ûnder : Folsgara

Lolla Teakaz. Meijer : viir ponden hoijland, leggende an die suderside die pastoers huijs , genoempt :  die Baetwe  ende hoert toe die Pastoer. Het pastoers huijs staat op de terp ‘het Tsjerkepôltsje ‘en wordt in 1755 afgebroken en niet herbouw

Gerben Willem Abma is op 12 july 1942 berne yn Folsgeare. Hy is de jongste út in húshâlding fan tsien bern. Syn heit wie in boer dy’t teologyske boeken lies en de Bibel letterlik naam. Se wennen op, sa’t dy no noch yn Folsgeare neamd wurdt, de Abma’s pleats. Dizze pleats hat goed 130 jier yn it besit fan de Abma famylje west.

Willem Abma syn heit Jelle Ruurds en mem Doutsje Tjitzes Bouma kamen op de pleats yn 1929, nei’t se earst yn Nijlân buorke hiene. Jelle en Doutsje rieden mei twa bern ( Hessy en Tsjitse)  op’e

Yn 1859 wurdt troch de tsjerkfâdij de bou fan it nije tsjerkehûs oan de Tsjaerddyk opdroegen oan timmerman Pieter Willems Twijnstra út it doarp. It hûs komt  tusken de winkels van Epeus Couperus en Sjirk Annes Cnossen te stean. Ein 1859, as it hûs oplevere is, stjoert Pieter Willems de rekken mei in bedrach fan fl 555, 56 nei de tsjerkfâdij. De rekken wurdt betelle mei de opbringst fan in partij terpierde.

It nije tsjerkehûs is in stik lytser as it tsjerkehûs oan’e noardkant fan’e Tsjaerddyk. Dit docht ek bliken út

It earste dat yn it tsjerke argyf oer dit tjerkehûs stiet, is in betelling yn 1816 oan Sikke Willems Goenga, timmerman út Nijlân, foar “de kerkhuizinge”. Wannear’t it tsjerkehûs krekt boud is, is  ûnbekend, mar nei alle gedachten sil dat nei 1800 wêze. De earste hierders dy’t wy tsjin komme yn it tsjerke argyf binne Niklaas (Klaas) Feddes Breeuwsma en syn frou Pyttje Sytses Ypma (troud yn 1830). Yn 1833 ferhúzje se en komt Jouke Rintjes Boschma, troud mei Jetske Klazes Bosma, yn it tsjerkehûs. Hja wenj

Op’e sydkant fan‘e gevel, boppe it winkelrút, hingje twa boerden dêr’t  reklame op makke wurdt foar “Van Nelle Koffie en Thee”  Dêr ûnder steane Anne Sjirks en syn soantsje Sjirk Annes.

Yn 1841 bout timmerman Johannes Paulus Spiering yn Folsgeare tsjin it tsjerkhûs oer in winkel mei dêr efter in wenning.. Hy hat it perseel kocht fan Roel Uiltjes dy’t dernêst wennet en hopet letter in keaper foar it pân te finen. As it pân klear is, hiere Kornelis Sjerps Piersma en syn frou Hje

Pietje Hilbrands Boschma wennet fanôf har berte yn 1833 yn Folsgeare mar ferhuzet yn 1872 nei Easthim. Se fielt har dêr net thús en wol werom nei Folsgeare, Yn 1876 keapet se fan har jongste broer Jouke Hilbrands Boschma in stikje ûnbeboude grûn oan’e Tsjaerddyk mei kadaster nû 739.( letter Tsjaerddyk 32)  Se lit dêr in hûs bouwe en kin no wenje  yn in omjouwing dêr’t se opgroeid is en de minsken ken.

Pietje Hilbrands trout yn 1880 mei Jan van Netten en it hûs oan’e Tsjaerddyk komt yn’e ferkea

Eartiids stiene der yn it gebiet oan’e eastkant fan Folsgeare oant Snits in soad pleatsen dy’t troch rinderspaden mei elkoar ferbûn wiene. Om’t dizze rinderspaden in grut part fan it jier ûnbegeanber wiene, gie it ferfier oer it wetter. De measte pleatsen binne ferdwûn en it gebiet is foar it grutste part bedriuwenterrein wurden. Der binne nije wegen oanlein en yn plak fan hynders en karren sûze der no daagliks tûzenen auto’s oer de neistlizzende autodyk.

Mar noch net alles is ferdwûn. Iensum stiet der noch ien pleat

Fanút it doarp komme je, links oanhâldend, oan ‘e ein fan’e Folsgeasterleane by nû 15. De lânreed waard ek wol  “Reade leane” neamd. It is in stee dêr’t in âlde grêft, beseamd mei beammen, sjen lit dat hjir destiids minsken wenne ha. De slopers ha goed wurk levere. Der is neat mear werom te finen fan’e Abma pleats dy’t hjir stien hat en dy’t goed 130 jier famyljebesit west hat. .  

Catharina Tichelaar út Snits wie oant har fertsjerren yn 1844 eigerneske fan dizze buorke

Op 25 desimber 1778 wurdt yn Hidaard Ruurd Freerks berne, it njoggende bern fan Freerk Murks Abma en Gerritje Roelofs. Ruurd Freerks  leart ûnder it tasjend each fan syn âldere broers en susters it boerebedriuw thús op de buorkerij. Hy ûntwille;et him ta in goede boer en hat each foar de mienskip. Om’t hy it njoggende bern is, it de kâns tige lyts dat hy boer wurde sil op’e âlderlike buorkerij.

Lykwols, Ruurd Freerks leart  Hiltje Klazes Wiersma. ( berne 26 febrewaris 1781) út Folsgeare  kennen. Har â

Fanút Folsgeare rûn in iuwenâld rinpaad fia Bons nei de Himdyk wêrfan’t it earste stik dat by it doarp hearde oant krekt foarby Carpe Diem, yn 1511 de Kerkwech neamd wurdt. Oan de Kerkwech stiene doe seis buorkerijen, wêrfan’t der hjoed de dei noch ien oer is. Trije binne troch brân ferlern gien (Strûpenkeal, Folsgearsterleane 2, Breeuwsmapleats) en twa binne ôfbrutsen ( Folsgeasterleane 15 en in buorkerij dy’t tichtby Folsgeasterleane 2 stien hat). It rinteniershûs, dat letter boud is by de buorkerij fan’e earst

It is simmer 1696 en op de earste buorkerij oan de Kerckweg  (Folsgeasterleane), yn in strieljend sintsje, wapperje twa grutte flaggen as teken dat it feest is. Fettie Hayes Sinnema trout hjoed mei Jentie Oeges Breeuwsma fan Sibrandebuorren. Heit Haye Lous Sinnema hat in bêste ko ferkocht om der in grut feest fan meitsje te kinnen.

Nei de troutsjinst is it feest en Haye Lous sit tefreden om him hinne te sjen.Hy wit dat fan moarn ôf der in nije baas op de buorkerij is en dat it in Breeuwsma buorkerij wurde sil. Hy hat net in soan en de âldste dochters bi

Al iuwen is de skoalle it middelpunt yn it doarp. Yn it tsjerke argyf kinne wy lêze dat yn 1685 in part fan’e pastorije ferboud is ta klasselokaal en dat Douwe Douwes in heale baan as ûnderwizer hie.

Yn 1806 wurdt de skoalwet ynfierd. Yn dizze wet is regele dat allinne it iepenbier ûnderwiis subsidiearre wurdt. Yn Folsgeare bestiet de winsk om in skoalle te stichtsjen, maar earst yn1834 komme de tsjerkfâden by elkoar om te praten oer de fraach wêr’t dizze iepenbiere skoalle stean komme moat. Nei in lange gearkomste beslute se dat it b

Mei yngong fan 1 jannewaris 1886 wurdt de iepenbiere skoalle yn Folsgeare troch de gemeente opheft. Dit berjocht komt net as in tongerslach út ‘e kleare loft, want de âlden hawwe oanjûn dat se kristlik ûnderwiis foar harren bern wolle. Hjirfoar wie al in kommisje oprjochte ta begeunstiging fan kristlik ûnderwiis yn Folsgeare. Wannear’t de statuten op 7 maart 1886 by keninklik beslút goedkard wurde, is de feriening in útmakke saak. Yn septimber 1886 komt it bestjoer wer by elkoar  De foarsitter dûmny E. C. Gravenm

Yn 1855 is Willem Sjerps Twijnstra 63 jier âld en 25 jier slachter yn Folsgeare. Hy is troud mei Japke Pieters Boomsma en harren bern binne hast allegearre it âlderlik hûs út. It wurdt tiid foar wat oars.  

Se litte op’e ein fan’e  Tsjaerddyk, nêst de slachteri,j op harren eigen hiem in komelkerij bouwe mei romte foar fjouwer bisten. Willem Sjerps kin it no wat rêstiger oan dwaan mar hat dochs noch wat om hannen.

Geertje, de jongste dochter, wennet by harren yn en wurdt mantelsoarchster.

It wurdt in

De Twadde Wrâldoarloch is yn Folsgeare  relatyf rêstich ferrûn. De oarlochsjierren ha lykwols wol deeglik harren spoaren efter litten,  al is der net in soad oer bekend. Yn dit finster binne ferskillende nijsgjirrige saken by elkoar brocht.

It earste dat bekend is, datearret al fan foar it útbrekken fan’e oarloch.

By it ferbouwen fan’e twadde skoalle fan Folsgeare komt der in tekst foar it ljocht dy’t op 13 septimber 1938 op in wand skreaun is. Timmerman Thomas Stallinga ( Tsjaerddyk 22) uteret dêryn syn soargen&n

Smid Hein Heinsius en syn frou Durkje Boersma ha it plan opfette om foar harren dochter Sytske en harren skoansoan Feike Damstra (zoon van Klaas Damstra en Klaaske de Boer) in komelkerij bouwe te litten. Hein Heinsius wol dêrfoar it stikje tsjerkelân keapje oan ‘e Tsjaerddyk, oan’e ein fan it doarp. Nei oerlis mei de tsjerkfâden kin hy it lân keapje mei in erfpacht foar ûnbeskate tiid fan jierliks 7 gûne.

Yn 1905 hat de gemeente nije regels foar it bouwen en ferbouwen ynfierd. Hein Heinsius is de earste út Folsgeare dy&rs

Gerben Abma is berne op 29-03-1932 yn Folsgeare dêr`t syn heit boer wie. Op dizze buorkerij oan`e Folsgeasterleane ha dan al generaasjes lang Abma’s buorke. 

Gerben wie de sechsde yn in rige fan totaal tsien bern en groeide op yn in tsjerklik rjochtsinnich fermidden.

Nei de middelbere skoalle, HBS-B, helle hy it steatseksamen gymnasium A. Dêrnei studearre hy teology oan’e universiteit fan Amsterdam. Nei it kandidaatseksamen feroare hy fan stúdzjerjochting en gie fierder mei skiednis, dêr’t er yn ôfstudearre.

Wout Zijlstra wurdt berne op 4 Augustus  1964 yn Wolsum. Hy is it jongste bern fan Watte Zijlstra, soan fan slachter Hantsje Zijlstra en Minke Zijlstra út Wolsum en Idske Posthuma, de dochter fan slachter Douwe Posthuma en Aagje de Boer út Folsgeare ( Tsjaerddyk 42). Boppe Wout binne twa broers en twa susters.

Heit Watte Zijlstra wurket de earste jierren fan syn houlik as feekeapman yn Wolsum. Yn 1968 keapet hy in slachterij yn Drylts en om 1975 hinne in pleats oan’e Tsjaerddyk (nû 27), dêr’t letter it súkses foar Wout begjinn

Wout jr. en Katinka Zijlstra, broer en suster, binne berne oan ‘e Folsgeasterleane en opgroeid oan’e Tsjaerddyk.

As bern fan Wout Zijlstra, de sterkste man fan Nederlân, wurdt de sport harren mei de brijleppel ynjûn. Se wurde lid fan atletykferiening Horror yn Snits. Se meitsje in hiele soad trainingsoeren op’e baan en behelje in protte súksessen op it alderheechste nivo yn Nederlân. Beide blonken benammen út yn it kûgelstjitten en diskussmiten. Wout hie him dêrneist talein op’e mearkamp.

Katinka likegoed

De dyk is oanlein omtrint de 12e iuw en rûn fanôf Folsgeare nei Fiifhûs, dêr’t de dyk wer oansleat op de âlde Middelseedyk. De dyk hat net echt in seedyk west, mar is in âlde binnendyk. It lêste part fan de dyk is ferdwûn, mar oan Easterbuorren ta is de dyk bewarre bleaun. Dit sil grif komme om’t de tsjerke fan Folsgeare eigner fan de dyk is. De âldst bekende namme fan de dyk is Myoldick,  Mijeldick út it register fan oanbring fan 1511.

Register van de(n) Aanbreng of Staat van Aanbreng wie in ynvent

Yn de tiid dat de súdkant fan’e kwelder ( Nieuwlander polder) foarme waard, waard der troch de Middelsee in brede stripe klaai ôfsetten. De Tsjerdyk, no Tsjaerddyk, waard oanlein tusken 1000-1200 as grins en wetterkearing fan dyselde Middelsee.

Op ien plak bleau de stripe lykwols frijwat smel. Dat is de reden dat de buorkerij dêr’t dit finster oer giet, yn’e lingte oan’e dyk boud waard.

Sybren Haites Schukken, de âldste soan fan Haite Gerrits en Sybrig Tjeerds út Jirnsum, ( Haite Gerrits naam yn 1811 de namme Schukke

Midden 19e eeuw stond aan de Tsjaerddyk een huis dat in de volksmond “de Tempel” werd genoemd. Het huis kreeg waarschijnlijk deze naam, omdat er op een klein oppervlak zoveel mensen woonden. In dit venster wordt de historie van het gebouw en zijn bewoners beschreven.

In 1751 trouwt timmerman Edger Scheltes uit IJsbrechtum met een meisje uit Folsgare, Ymkje Freerks. Het stel gaat in Folsgare wonen ( Tsjaerddyk 42). Edger timmert veel voor de kerk. Dat is terug te vinden in het kerkarchief als hij reparaties heeft uitgevoerd.  In 1783 komt Edger 

Douwe Lucas Elsinga (út Marsum) is skuonmakker yn Folsgeare. Yn 1846 trout hy mei Jeltje Pieters Bergsma. Hja is widdow fan Bokke Pieters Nettinga. Fan him learde hja it fak fan skuonmakker. Dêrneist wie se naaister. Jeltje hat twa lytse dochterkes, tegearre krije Douwe Lucas en Jeltje noch seis bern. De húshâlding wennet sûnt 1850 yn’e Tempel.

Jeltje Pieters ferstjert yn 1860 en Douwe Lucas Elsinga trout opnij yn 1863 mei Tjitske Elzer. Hja is widdow fan Jurjen Sweering en nimt har jongste bern, Maaike en Hindrik, mei. Tegearre krije Dou

De tsjerke yn Folsgeare is neamd nei de hillige Laurentius. Dizze hillige wie diaken by paus Sixtus II en hie de soarch oer de fûnlingen, earmen en wezen. Tsjerken dy’t neamd binnen nei dizze hillige, ha gauris in hege âlderdom.

De paus waard op 6 augustus fan it jier 258 finzen nommen en de holle ôfslein.

Laurentius koe earst noch ûntkomme. Hy naam al it jild mei en ferparte dat ûnder de earmen. Fuort dêrnei waard hy ek pakt. Om’t de Romeinske Valerianus jildkrapte hie, waard Laurentius útkloarke. Doe’t bliken

Yn Folsgeare is net in timmerman en út de tsjerkeboeken falt op te meitsjen dat fan 1697 ôf Broer Pybes, master timmerman út Drylts,  regelmjittich  reparaasjes docht oan’e tsjerke en de toer oant 1715. Fan 1725 ôf docht Schelte Edgers sa út en troch it timmerwurk.

Yn 1739 wennet Schelte Edgers yn Tsjalhuzum en is hy de fêste timmerman foar de tsjerke fan Folsgeare oant 1752. Syn soan Edger Scheltes giet, as hy âld genôch is, mei syn heit mei op paad om syjn heit te helpem en it fak te learen.Yn Folsgeare komt

Op 30 april 1847 kriget Anneke Sytzes Osinga, frou fan Hilbrand Rintjes Boschma, in soan dy’t Jouke neamd wurdt. Jouke Hilbrands, de ien nei jongste fan’e húshâlding, belibbet syn jeugd op in buorkerij oan’e Tsjaerddyk ûnder Folsgeare. Hy giet nei  de iepenbiere skoalle yn Folsgeare, oprjochte yn 1843, kriget les fan master Reitsma en letter Nauta.Thús leart Jouke it boerebedriuw fan syn heit en âldere broers.

Jouke wurdt op 30 april 1867 oproppen foar de nasjonale milysje.It is lottingsdei en Jouke lûkt nûmer 57. In lee

Op 22 maaie 1870 trout Sybe Cornelis syn dochter Trijntje mei smidsfeint Lourens Lutgendorff út Snits. Sybe wol dat it jonge stel nei harren houlik in goede start meitsje kin. Hy hat dêrom in oerienkomst sletten mei timmerman Pieter Willems Twijnstra út Folsgeare. Pieter Willems bout oan de Tsjaerddyk in smidderij en Lourens Lutgendorff sil it pân foar teminsten fiif jier hiere, foar in bedrach fan fl 169 yn it jier. Sybe Corenelis Nijdam stiet, as eigner fan in skipmakkerij yn Snits, foar it jonge stel garant.

Lourens en Trijntje fê

Jelle Uiltjes Hoekstra, boerefeint, en Ytje Annes van der Werf, tsjinstfaam, wenje en wurkje beide yn Folsgeare. Jelle en Ytje keapje nei harren houlik op 25 maaie 1824 it westlike stik fan de grientetún fan  Jelle Uiltjes syn broer Hendrik Uiltjes.

Hendrik syn frou Pietje Baukes hat dizze grientetún ( en in komelkerij)  krigen út’e erfenis fan Schelte Edgers, by wa’t hja húshâldster wie.

Jelle en Ytje litte der in winkel mei wenhûs delsette.

Folsgeare wreidet út fan fjouwer nei fiif wenningen en oan

Naast de kerk in Folsgare staat een boerderij die de “pastorieboerderij “ wordt genoemd. Tijdens de kerstening van Fryslân, zo rond het jaar 750, werden er steeds meer kerken gesticht. Bij de stichting van de kerk hoorde een pastoriehoeve / boerderij. Dit was reeds in 819 bepaald in een handvest van Lodewijk de Vrome. Hij bepaalde dat bij elke te bouwen kerk een hoeve in vol bedrijf moest zijn gelegen, ten behoeve van het onderhoud van de pastoor. Het onderhoud van het pastoriegebouw in het algemeen, evenals van de kerk en toren, werd uit de kerkgoederen (patroo

Timmerman Johannes Paulus Spiering út Folsgeare bout om 1842 hinne in dûbele wenning nêst de winkel fan Sjerp Piersma (Tsjaerddyk 36). De wenningen binne net like grut, wenning a) is in starterswenning en wenning b) in iengesinswenning. De bleek, it stalt, de reinwetterbak, it sekreet en de jiskebak efter de wenningen binne foar  mienskiplik gebrûk.

As de bou yn 1842 klear is, melde Murk Lykles Postma, boere-arbeider, en Stijntje ten Kate harren foar de iengesinswenning.  Op 12 maaie 1862 ferhúzje se nei Easthim.

Age Jans de Vries út de Jouwer is yn 1836 by timmerman Johannes Paulus Spiering yn tsjinst as timmerfeint yn’e nije timmersaak op Tsjaerddyk 44. Hy kriget ferkearing mei Baukjen Ades Jorwerda, dy’t tsjinstfaam is yn it doarp.

“It is mienens” en se trouwe yn 1837 yn Folsgeare dêr’t se ek hinne gean te wenjen. Harren twadde bern Aede wurdt op 29 juny 1842 berne. Aede wurdt troch syn heit oplieden om krekt as him timmerfeint te wurden. Hy groeit goed en flot op en leart lêzen en skriuwen op’e nije skoalle.

Yn 1852 ferhuzet de h&uac

Vertaling naar `t Bildts volgt,..

Bedrivighyd op en om `e Syl in `e maak

Ontstaansgeschiedenis van Ouwe-Syl (Oudebildtzijl) 

Verzakte kade Oudebildtzijl eind 2012 n Chr. (afb 1)      

Bij het dijkvak tussen de “Pyp” en de T-splitsing Oasterdyk/Fijfhústerdyk bij Oudebildtzijl vallen de volgende zaken op:

-  De percelen aan weerszijden van de Oasterdyk staan niet (meer) overal haaks op de dijk.

-  Ze lopen niet evenwijdig aan elkaar en de dijk heeft 3 knikken.

 In 2012 werd op Ouwe-Syl de nieuwe kade aangelegd aan de Kaaifaart, van Albadaweg, a

De Klaine Keizer - Bildts NAG IN `E MAAK SK

’t Sportterrainen Ouwe-Syl 1909-2019 

In ’t jubileumboek fan de kaatsklup de Kolk (2009) skreef ik over ’t gebied achter `t kefee ’t Graauwe Paard, de Kolk. Froeger waar dut ’n diep water der’t seeskippen ôfmere konnen. Op ’t Sportterrain fan Ouwe-Syl, “de Kolk” worde kaatst fan 1909 ant 1959 en het feerder ok ’n rike geskidenis. Deuze begint bij de seegeul, de Ouwe Rijd, die’t ’t eerst te sien is op ‘n kaartrekonstruksy fan 1250  (Peter Vos). Dut waar dus feer foor 1505 doe’t  de se

Geschiedenis van de lokatie en de bewoners

In april 1909 krijgt de afdeling Dronryp/Skingen toestemming voor het bouwen van een uitleenpunt, waar leden verpleegmateriaal konden lenen. Sinds 1956, toen de vereniging aan de Hearewei 30 een eigen kruisgebouw kreeg, opslagplek van materiaal voor het onderhoud van het kerkhof . Het is een van de weinige uitleenpunten uit begin 20e eeuw dat bewaard gebleven is. In 2021 werd het geheel gerestaureerd.

In 1875 wordt in Noord – Holland de eerste Kruisvereniging opgericht Op 15 oktober 1902 in Leeuwarden de Provinciale Friesche Vereeniging "Het Groene Kruis". Tien jaar is in vrijwel

Oan de oare kant fan It Hôf, op hûsnr. 28, hienen Jacob (sjoch foto) en syn frou Anna Hooijsma in winkel, mei oan de rjochterkant de wenromte. Hjir die it doarp de deistige boadskippen (kofje, tee, moal, sûker, bûter, sjerp, earte en beane, snobbersguod). Der waard fan alles ferkocht en der wie eins gjin nee te keap. Oan de muorre hong de brievebus fan it doarp.

Jacob gong moarns fia in fêste rûte by de pleatsen en huzen del om de boadskippeboekjes op te heljen. Earst nei de iene kant fan it doarp, dan wer nei hûs om ko

De pastorij op hûsnr. 26 hearde by de tsjerklik herfoarme gemeente Goaiïngaryp-Broek. De earste stien fan de nije pastorij is lein yn 1865 troch predikant Petrus Holkema. Dit stiet op it tablo neist de foardoar mei de nammen fan de tsjerkfâlden derby. It oarspronkelike âlde gebou hie in puntdak. Yn 1932 gong de lêste predikant út Goaiïngaryp-Broek nei Oppenhuzen en waard de wenning ferhierd oan it gesin fan de weduwe De Vries.

Der wenne ek Rinse Visser as kostgonger by yn. Yn lettere jierren wennen

Restaurant en B&B de Klokkenstoel sitte op hûsnr. 3 yn ien fan de âldste en heechste buorkerijen út ‘e omjouwing. It pân is mear as hûndert jier âld en hearde ta de lânadel. Ein 19e ieuw wie it fan jonkhear Van Sminia, dy’t yn 1896 stoarn is. Syn dochter, dy’t troud wie mei immen út de adelike famylje Van Limburg Stirum hat dizze sate en landen yn 1910 ferkocht. Yn dy tiid is de buorkerij mei it foarhûs en it lân yn aparte dielen ferkocht.

De famylje Agricola wenne yn de buorker

Geboren te Amsterdam 5 mei 1916 – overleden te Auschwitz 19 november 1942

Betty is geboren in een Joods gezin. Vader was vermoedelijk een diamantslijper. Ze had drie broers. Betty was een vriendelijk meisje, dat van pianospelen hield. Betty was 23 jaar toen ze Wouter Glashouwer uit Woudsend leerde kennen. Wouter was in 1939 opgeroepen voor militaire dienst en gedetacheerd bij een regiment Huzaren in Amsterdam.

Wouter en Betty trouwden op 11 februari 1942 te Amsterdam. Ze gingen, met haar piano, inwonen bij de familie Glashouwer hier op de hoek. Het huis sta

De horeca 

In de vorige eeuw was de horeca niet alleen op de toerist gericht maar ook op de dorpsbewoners. Je kon er biljarten en er werden vergaderingen gehouden. Het waren dan ook deels dorpscafés. 

Toen de brug in 1865 richting Balk werd aangelegd, kwamen er passanten door het dorp. Twee nieuwe logementen werden geopend om hen te gerieven: De Watersport en het Lange Huis. 

Het tweede logement stond aan De Dyk, waarvan de naam een verwijzing is naar de oprichter Siebren Annes de Lange. In 1874 werd Hooite Kraan de nieuwe eigenaar en blijft het logement to

It pittoreske húske op húsnr. 17 stie oant de ruilferkaveling fan 1970 oan ’e râne fan de âlde doarpskearn. Hindrik Douwes de Groot (sjoch foto) wenne dêr. Hy hie in komelkerij mei 6 kij op stâl. De molke waard alle dagen yn de molkpream nei de suvelfabryk yn Eagmaryp brocht. Simmerdeis helle Hindrik it gers fan it pôltsje lân, efter syn hûs oan de oare kant fan de Lykfeart. Hea foar de winter waard helle fan in hierd stikje lân op de Lytse Griene (lyts eilân yn ’e Snitsermar) en opslei

Op hûsnr. 13 wennen Jan en Gepke van der Schouw, neidat hja earst in skoftke op it skûtsje wenne hiene. Jan wie skûtsjeskipper en siet yn `e dong- en turfhannel. (foto: Akke, mem fan Jan).

De fruchtbere kowedong waard earder út Fryslân oer de Iselmar nei de bollefjilden yn Noard-Hollân brocht. Fan oarsprong wie húsnr. 13 in pleats mei in bûthús, in skuorre en in telle. It neistlizzende hûs (no hûsnr. 11) wie de wenning fan de pleats. Letter i

Op dit plak binne yn 1933 Albert en syn frou Foukje Brink in bakkerij anneks winkel begûn. Op hûsnr. 11 stiet ûnderwyls in oare wenning . “Altyd dy hearlike rook, benammen as der sûkerbôle bakt waard", kaam de buorfrou har yn ’t sin. Troch de wike waarden de bestellingen foar bûtenút thûs besoarge troch soan Hyltje. De bewenners yn it doarp moasten de bôle sels helje, mar krigen dan in stik koarstekoeke as beleanning mei. Dat wie in soarte fan krûdkoeke dêr ’t de bakker de kanten f

Hjir sjochst wat oars as op de foto (hûsnrs 7 - 9).  Op dit plak stienen nammentlik oant 1966 ta trije húskes ûnder ien kap. De saneamde diakonyhuzen. Tabehearrend oan de tsjerke. Lofts wenne Jan Boelens mei syn gesin. Hy wie boerefeint en troud mei Geartsje. Yn ‘e midden wennen Hindrik en Anna Bakker mei harren gesin. Hindrik hannele yn fodden, âld izer, bargen en kninen en wie ek skiepskearder. Syn frou Anna wie poppefangster en hat in hiel soad lytse bern ut it doarp op’e wrâld holpen.

Rjochts wenne Sybe de Gro

It skoalhûs (hûsnr.12) en de skoalle (hûsnr. 14) stienen eartiids ûnder ien dak, mar no binne it twa aparte gebouwen. De skoalle, it Slûske, is yntusken it tredde skoalgebou yn de skiednis fan Goaiïngaryp. It is nei alle gedachten ek it lêste yn dizze funksje.Troch it werom rinnen fan it learlingenoantal is it gebou spitigernôch sletten. In lot dat in soad skoallen yn Fryslân treft.

It hjoeddeiske gebou stiet sawat op itselde plak as de foarige twa ôfbrutsen skoallen. Der hat h

Yn in agraryske omjouwing wie altyd wol wat te reparearen of te bouwen. Wat kapot wie waard net fuortgoaid of ôfbrutsen, mar makke. Sa gong dat mar as de beurs it taliet dan makken de bewenners gebrûk fan Timmerbedriuw Riemersma. Op hûsnr. 16 stiet noch altyd de wenning. It wurkplak en de winkel wienen dêr achter oant it bedriuw yn 1980 opdûkt waard. Pake Sjoerd is it bedriuw begûn en syn soannen Ids en Lieuwe hawwe it stokje yn 1937 oernommen. Sy hienen ek noch in tal feinten yn tsjinst. Begjin 70-er jierren ûntdutsen de e

De hjoeddeiske tsjerke is fan 1770 en stiet op it stee fan in eardere Romaanske tsjerke. Net dat dizze âlde tsjerke no sa boufallich wie, neffens in tekening út 1723 (J. Stellingwerf), mar miskien moast it klokhûs wol fernijd wurde. Dit stie op in stiennen ferhevenheid tsjin de tsjerke oan. Hjoeddedei stiet it klokhûs los fan ‘e tsjerke. De tsjerke en klokhûs binne no eigendom fan de Stichting Âlde Fryske Tsjerken. Ienkear yn ‘e fjouwer wike is der hjoeddedei yn dizze tsjerke in tsjinst fan de Protestantse Gemeente fan Terkaple.

Eartiids,

De pont oer de Lykfeart fart nei de jachthaven en de nije Slachtedyk. De haven wie eartiids lân en hearde by de buorkerij, no De Klokkenstoel. Letter wie it lân fan Siebe van der Leij (direkteur fan de Boerenleenbank te Akmaryp) Der waard in pream brûkt om nei de oare kant te kommen.

Yn 1963 is it lân útbaggere en no is it in haven foar moter- en syljachten. De pont dy’t hjir no fart, waard oant 1995 ta noch yn Heech brûkt, mar is troch feroaringen dêr út ‘e feart nommen en nei Goaiïngaryp sleept en opknapt. De pont fart

By it slúske fan Goaiïngaryp wachtet in prachtich panorama: de Goaiïngarypster Puollen en fierderop de Lytse en de Greate Griene (it lytse en grutte griene lân. En dêrachter leit de Snitsermar.

It wetterlân is ûntstien yn de midsiuwen, foar in part as gefolch fan de ûntginning fan it fean, in proses dat iuwen duorre hat. Yn in part fan Goaiïngarypster Puollen waard sâlte turf wûn. Dit part fan it wetterlân, hjit dan ek de Sâltpoel (op nei Terherne). De stripen tusken de feangatten waarden troch wetter en wyn fuo

Vensters- Dorpscanon St.-Annaparochie nag in 'e maak

Karren getrokken door honden.

Karren waren honderd jaar geleden een heel normaal straatbeeld. Om het vaak treurige lot van deze honden te verbeteren trad op 1 september 1911 de Trekhondenwet in werking. Het voorzichtige begin van een andere kijk op honden. De eerste meldingen van hondenkarren stammen al vanaf het begin van de 17e eeuw. Ze worden pas echt veel gebruikt in de 19e en 20e eeuw. In allerlei beroepen waar een last te vervoeren is, zijn honden in gebruik: postbezorgers, marskramers, eierhandelaren, krantenbezorgers, melkboeren, noem maar op. Sommige honden schijnen zelfs treks

Terpentijd   500v Chr.-1200 (terpen; afgravingen ; De Hege Wier)

Toen Friesland nog niet door dijken tegen de zee werd beschermd, woonden de mensen in het noorden van ons gewest op de onbeschermde kwelders. Deze situatie bestond reeds enkele eeuwen voor het begin van onze jaartelling.

De zeespiegel lag toen echter veel lager dan nu zodat het toch betrekkelijk veilig wonen was. Later, toen het zeewater langzamerhand hoger kwam, werd het leven op de kwelders minder veilig.

De bewoners waren hierdoor genoodzaakt woonhoogten of terpen op te werpen, meestal op de plaats waa

Deze boerderij stond vroeger op deze plaats . Dit is op de hoek van de Dyksterbuorrenen de Berltsumerdyk .De bewoner was IJtzen Kuipers , geboren 9 april 1883. Hij was landbouwer en woonde er in ieder geval al in 1910 tot en met 1930. Toen is de boerderij afgebroken en is Dyksterbuorren 15 gebouwd door D.Boersma uit Vrouwenparochie.

  Gemeentehuis

Tot 1842 was een deel van het Grietenijhûs van Menaldumadeel gevestigd in "Unia State" bij Marssum en werd gebruikt als trouwlocatie. Daarna is het nieuw gebouwde Grietenijhûs in Menaam in gebruik genomen. Er werd dus ingeschreven in Marssum van geboorte en huwelijk. Thuis trouwen was nog steeds mogelijk, maar je had 6 getuigen nodig, dat was duurder en werd ook alleen gedaan door de adel en andere belangrijke mensen, of in geval van ziekte of invaliditeit. 

Het indrukwekkende Grietenijhuis is ontworpen door de in Friesland

Tekening van Gralda State uit 1722 door J Stellingwerf. Wanneer de State gebouwd werd is niet bekend.

 Op de tekening is een huis te zien van twee bouwlagen met kruiskozijnen en luiken voor de onderzijden van de ramen. Een nogal 15e/16e eeuws beeld. Ook de naam doet denken aan hoge ouderdom. De bekende eigenaren/bewoners dragen allemaal andere (familie) namen. Mogelijk is de naam ontleend aan de oudste voornaam Grealt zoals de naam van de naburige Orxma State aan de oudfriese jongensnaam Orck ontleend lijkt te zijn.

Hoe dan ook, in 1580 is het huis in bezit van Tjepcke Ger

Doelstelling Documentatie Menaam

* Geschiedenis van het dorp Menaam in de ruimste zin van het woord in kaart brengen door foto`s; documenten; films; krantenknipsels en boeken te verzamelen.

* Zoveel mogelijk van bovenstaande te digitaliseren zodat het voor de toekomst bewaard blijft.

* Open dagen te organiseren om bovenstaande tentoon te stellen

* Dorpswandelingen langs historische plekjes organiseren, al of niet op verzoek van derden.

* Vraagbaak zijn voor bv jubilerende verenigingen.

INFO :

Piet en Tjeerdtje Boerrigter

Tel. 0613660120 of 

Anne Baar

Rypster Merke

De kermis in Dronryp is door belangenorganisatie Bovak verkozen tot beste van Nederland. De Rypster kermis kreeg 2019 de onderscheiding in de catogrie 'tot 25 attracties'. De kermis wordt ieder jaar opgezet tijdens de Rypster Merke, georganiseerd door kaatsvereniging Sjirk de Wal .

De Bovak is de nationale bond van kermisbedrijfhouders.De ‘Rypster Merke’ of ‘Kermis van Dronrijp’ is de grootste dorpskermis van Noord-Nederland naar aantal bezoekers en vindt jaarlijks plaats in mei of juni. De kermis duurt normaal gesproken drie dagen. Het centrum

Dat er vroeger in de Dokkumer Wâlden e.o. grote armoede heerste is al jarenlang een gegeven. De leefomstandigheden waren bar en boos. Armoedige woningen, (lees krotten) en grote gezinnen waren in die tijd heel normaal, doch om de dagelijkse kost te verdienen niet. Zo ook in Broeksterwoude. In bovengenoemd jaar ging een commissielid, benoemd uit en door de leden der Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen, afdeling Dantumadeel, t.w. de Weleerwaarde Heer P. van Kleffens, Hervormd predikant te Akkerwoude een “slach troch De Broek”. Zijn bevindingen heeft hij aan het papier

Sint Salvius. Sinds 1879 draagt de kerk van Dronryp de bijnaam ‘d Alde Wite. Kerk en toren werden toen voorzien van okergeel geverfde blokpleister van portlandcement. In 1956 werd die van de toren weer verwijderd., maar de bijnaam ‘d Alde Wite bleef. Voor 1879 heette de kerk Sint Salvius naar een vrij onbekende Frankische heilige die begin 7e eeuw bisschop van Amiens was. Ook andere Friese kerken dragen de namen van Frankische heiligen zoals bijvoorbeeld Sint Martinus. Begrijpelijk, aangezien het de Franken waren die Friesland het Christendom brachten. De eerste sporen van een s

Dronrijp is een van de langstbewoonde plekken van Friesland. De bewoning gaat terug naar jaren voor de start van de christelijke jaartelling, waarbij de bewoning mogelijk alleen heel kort onderbroken onbewoond geweest is. Net ten zuiden van Dronrijp, in Hatsum aan de Longbuouren, is oude dobbe. Dit is een minstens 2000 jaar oude drenkplaats in de terp Lange Buren waar water werd opgevangen. Het is ook de grootste die tot dan toe was gevonden in Noord-Nederland.

Het dorp Dronrijp zelf ontwikkelde zich in de Middeleeuwen. In de 13e eeuw werd het vermeld als Dennigrip (in een vervalst docu

Stinzen rondom Menaldum

Wuytze state

 Deze stins stond er in elk geval al rond 1470.

Onder de ontvangers van "heerschap renten" onder Menaldum komt in 1511 Sibbel Epes voor. Waarschijnlijk is ze te identificeren met Sibbel Dyadr van Wuytza, die in de jaren voor 1504 een relatie had met de Saksische stadhouder van Friesland Wilhelm Truchsess von Waldburg. Na zijn terugkeer naar Duitsland bleef hij met haar corresponderen; hij bekommerde zich ook om de opvoeding van hun twee kinderen.

In 1528 droeg Sibbel en haar zoon Christoffel Wuytza ov

Molens die in en rondom Menaldum staan en hebben gestaan. 

Steenfabriek ‘Oorbyt’.

Op de plek de boerderij van de familie De Boer, Tichelwurk 15, stond ooit de state Oorbyt of Oorbiet. Het is onbekend wanneer deze state precies gebouwd is. In ieder geval voor 1640 want dan komen we de eerste officiële vermelding van dit huis tegen. Om dat huis te kunnen laten bouwen, moeten de eerste bewoners daar hard voor hebben gewerkt, want ‘Oorbyt’ betekent gewoon: arbeid. De 18e eeuw in het huis aangebrachte gevelsteen komt met een heel andere verklaring. Daarop een bootje met daarin twee vechtende jonge mannen, aan de kleren t

Bij beroemde of bekende Rypsters kan er gemakkelijk discussie ontstaan over de keuze die wij als makers van dit boek hebben gemaakt. Wij hebben gekozen voor Eise Eisinga, Alma Tadema en Sjirk de Wal, omdat deze personen ook nu nog tot de verbeelding spreken door daden, het planetarium van Eise Eisinga, de wereldberoemde schilderijen van Alma Tadema, of door hun vernoeming zoals de bekende kaatser Sjirk de Wal. Eise Eisinga

Eise Eisinga werd op 21 februari 1744 geboren in Dronrijp als zoon van een wolkammer, die woonde aan de Kerkebuurt (nu Tsjerkebuorren nr. 13). Hij bleek al snel hoogb

In 1863 kwam de spoorlijn tussen Leeuwarden en Harlingen gereed , er komt op Hatzum een station met daarnaast een station koffiehuis, waarvan Jelle Donia de eerste kastelein wordt. Na hem runt zijn oudere broer Yme vijf jaar de zaak tot hij na het overlijden van zijn tweede vrouw de huur opzegt. De volgende Donia wordt jongste broer Johannes, in december 1879 getrouwd met Reinskje Cornelis Sijtsma

Het station koffiehuis vormt een centraal punt in de omgeving en geniet een goed lopende klantenkring. Het koffiehuis wordt niet alleen door reizigers bezocht, maar biedt ook regelmatig plaats

Herdenking Dronryp.

Bij de brug over het Van Harinxmakanaal in Dronryp ligt een monument ter nagedachtenis aan elf verzetsmannen die hier, een maand voor het einde van de oorlog, op 11 april 1945 door de Duitse bezetter werden gefusilleerd.

De namen van de elf slachtoffers luiden:

Sijbrandus van Dam; Heinrich Harder, Dirk de Jong, Hendrik Jan de Jong, Ruurd Kooistra, Johannes Nieuwland, Hendrik Jozef Spoelstra, Douwe Tuinstra, Egbert Mark Wierda, Hyltje Wierda en Klaas Jan Wijpcke.

Begin april 1945 wees alles er op dat Noord Nederland vanuit het zuiden ook spoedig bevrijd zo

Bij beroemde of bekende Rypsters kan er gemakkelijk discussie ontstaan over de keuze die wij als makers van dit boek hebben gemaakt. Wij hebben gekozen voor Eise Eisinga, Alma Tadema en Sjirk de Wal, omdat deze personen ook nu nog tot de verbeelding spreken door daden, het planetarium van Eise Eisinga, de wereldberoemde schilderijen van Alma Tadema, of door hun vernoeming zoals de bekende kaatser Sjirk de Wal. Alma Tadema

Lourens Alma Tadema, ook bekend als Laurens Alma Tadema en Lawrence Alma Tadema werd op 8 januari 1836 geboren in Dronrijp in het karakteristieke huis met de witte uit

Dronryp kun je gerust een muzikaal dorp noemen. Het verleden en heden laat dat zien met verschillende corpsen, koren en individuele muzikanten. In dit thema komen ze allemaal voorbij. Corpsen Fanfare-corps “Wilhelmina”.

Oude advertenties van de Leeuwarder Courant rond 1900 vermeldden het fanfare-corps “Wilhelmina” uit Dronrijp bij feesten en concoursen. Uit een advertentie van de Leeuwarder Courant zou kunnen worden afgeleid dat dit corps in 1895 is opgericht, omdat hier wordt gesproken over het 1e concert. Wanneer het is gestopt is onbekend. In een wedstrijdvers

Foppinga State was een van de oudere stinzen/states in Menaldumadeel. Al in 1426 is er sprake van een Hessel Foppinga die in dat jaar te Dronrijp sterft.
In 1529 deed Salvius van Foppinga aangifte van het zwanenrecht van Foppinga State en tegelijkertijd van dat recht op Dotinga State, dat eigendom is van zijn echtgenote Aelcke van Hermana.

In 1606 trouwt de Rooms Katholieke eigenaar Seino Lewe met Tytcke van Vervou, weduwe Coenders.
Damas van Loo, een telg uit het bekende Leeuwarder magistratengeslacht, kocht de state in 1654, maar Arend van Loo, kapitein-majoor van een

Het is niet bekent wanneer de. state is gebouwd

In 1572 wordt Douwe van Glins, geboren op Hobbema State te Dronrijp, te Groningen “met de swaerde gericht” (onthoofd) omdat hij de zijde van de Reformatie gekozen zou hebben.
Stemkohier 1640: eigenaar jonker Laes van Glins, zelf gebruiker.

In de kerk staat een ‘herenbank’ met in de bekroning de alliantiewapens Glins - Bants onder een gekroonde helm; helmteken: 3 struisveren; op een kroonlijst van deze bank de kwartierwapens Glins - Fronhoven en Bants – Wigara; helmen en helmtekens ontbreken. De

Groot-Dotinga, Het Roodhuis Voor zover bekend is de State in de 15e eeuw gebouwd. In 1529 was Aelcke van Hermana, weduwe van Lolle Heresz. van Ockinga eigenaresse van dit huis, dat ze waarschijnlijk van haar vader Hobbe Taeckesz. van Hermana had geërfd. Zij had met haar eerste man Lolle van Ockinga op Fetza State gewoond. Lolle van Ockinga was al in 1520 gestorven en ligt begraven in de kerk van Dronrijp. In 1529 liet haar tweede man Salvius van Foppinga het zwanenrecht registreren van het door hen bewoonde Foppinga State en tevens dat van Dotinga State waarvan hij verklaarde dat het eigendom

Over het ontstaan van de stins/State is niets bekend, maar van twee nabijgelegen terpen is bekend dat die reeds in de Romeinse tijd bewoond waren. De naam Hommema komen we voor het eerst in 1455 tegen. Hummama state, Humgemagae In 1455 komen we de naam Hommema voor de eerste keer tegen. We komen dan Feddrick Hummema tegen, die getrouwd is met Eteke Tietes Hettinga. Feddrick stelde in dat jaar zijn testament op. De familie Hommema voerde een wapen met onder andere drie eikels daarop afgebeeld.Het is niet met zekerheid vast te stellen, maar het vermoeden bestaat dat Feddrick een zoon was van

Orxma State 

Oorspronkelijk stond hier een boerderij die in 1629 gekocht werd door Ruurd van Juckema. De boerderij werd in 1642 in opdracht van Homme van Camstra vervangen door een prachtig huis met hoven grachten en singels.  In 1830 wordt de state in opdracht van Van Sminia verkocht en in 1831 afgebroken. De prachtige hoven en singels werden bouwland en grasland. Van de afbraak stenen werd een armhuis gebouwd, dit arm en werkhuis werd in 1832 gesticht, het gebouw staat er noch. Er werden later 4 eensgezinds woningen van gemaakt. Dit gebouw werd eerst gebr

Het huis

Schatzenburg, met rechthoekig hoofdgebouw en achtervleugel staat op een omgracht terrein. Het is omgeven door een fraai aangelegd park met landschappelijke kenmerken uit de 19de eeuw.

Het gebouw werd voor Ulrich Huber, secretaris van Gedeputeerde Staten, in 1725 gerealiseerd. Voor de bouw waren aannemer Wybe Saagmans, houtsnijder Jacob Bruinsma en steenhouwer Berend Storm verantwoordelijk. Het monumentale gebouw bestaat uit een hoog souterrain, een beletage en een hoog schilddak met uitgebouwde dakkapellen. De middenpartij bevat de toegangsdeur met bovenlicht en geblokte om

Kingmatille

Bouwjaar  1870/1987

Aandrijving  Windmolen

Type  8-kante grondzeiler

Functie  poldermolen

Is de molen te bezoeken?

Ja  wanneer deze draait (vaak op woensdag en geregeld op een dag in het weekend) en op afspraak

Molen de Puollen 

Molen de Puollen Bouwjaar 1850 Aandrijving Windmolen Type 8-kante grondzeiler 

Functie poldermolen Is de molen te bezoeken? 

Ja, wanneer deze draait (vaak op zondag) en op afspraak.

&nbs

Willem van Althuis was autodidact. Al vroeg zocht hij compensatie voor het harde materiële bestaan als straatmaker in literatuur, filosofie en tekenen. Aangemoedigd door Thom Mercuur, conservator, galeriehouder, oprichter en eerste directeur van het museum Belvédère in Oranjewoud bij Heerenveen, begon hij de geschiedenis van de moderne schilderkunst (met name Kandinsky en Klee) te bestuderen en verdiepte hij zich in de technieken van de oude Hollandse meesters. Op 37 jarige leeftijd begon hij zelf te schilderen. Uiteindelijk vond hij een eigen uitdrukkingsvorm die hem, aa

Logement Halfweg op Eastryp 1842 – 1947. Met de aanleg van de straatweg in 1842 tussen Leeuwarden en Franeker werd halverwege het logement Halfweg gebouwd in Eastryp (Oost Dronrijp). Dit stukje Dronrijp werd toen ook wel ‘de Wouden van Menaldumadeel’ genoemd. De beplanting van de nieuwe straatweg bestond uit iepen en essen, die om en om werden geplant aan beide kanten. Het logement Halfweg was een grote uitspanning met een veranda aan de voorzijde en een grote beneden- en bovenzaal. Voor de jeugd was er een speeltuin met een vijver. Het was er meestal een drukte van belang

Bij beroemde of bekende Rypsters kan er gemakkelijk discussie ontstaan over de keuze die wij als makers van dit boek hebben gemaakt. Wij hebben gekozen voor Eise Eisinga, Alma Tadema en Sjirk de Wal, omdat deze personen ook nu nog tot de verbeelding spreken door daden, het planetarium van Eise Eisinga, de wereldberoemde schilderijen van Alma Tadema, of door hun vernoeming zoals de bekende kaatser Sjirk de Wal. Abe Sjoerd de Vries Abe Sjoerd de Vries uit Dronrijp won in 1933 de Elfstedentocht op de schaats. Dat De Vries niet alleen een winnaar, maar vooral ook een markant en uitzonderlijk pe

De tram. De Nederlandse Tramweg Maatschappij (NTM; later ook busmaatschappij) voltooide in 1900 de tramverbinding van Leeuwarden met Franeker. De rails lagen ten noorden van de straatweg en het station Dronrijp stond op plek rechts van het huidige tankstation. In 1938 is de tramlijn al gesloten en in 1939 zijn de rails verwijderd. De lijn kon niet uit. Dronrijp had al sinds 1842 een goede verbinding met Leeuwarden door de aanleg van de straatweg. Voor die tijd liep de weg van Dronrijp naar Leeuwarden via Menaldum naar Beetgumermolen en dan via de oude zeedijk naar Marssum en Leeuwarden. Een

Door de toenemende bevolkingsgroei werden in de vroege Middeleeuwen vanuit het Noorden de Zuidelijker gelegen veengebieden ontgonnen voor landbouw. Zo ontstonden rond 1100 de dorpen Ypecolsga en Indyk.

Door inklinking en oxidatie daalde de veenbodem waardoor het bouwland regelmatig onder water kwam te staan. Het is dan ook niet verwonderlijk dat boeren hun bedrijf verplaatsten naar de hoger gelegen zandrug langs de Ee, die ontstaan was tijdens de laatste ijstijd. Rond het jaar 1200 is toen het dorp Woudsend ontstaan.

Door de zeer gunstige ligging aan de Ee, het toega

DORPSWAPEN EN -VLAG VAN MENALDUM

Met het opheffen van de gemeente Menaldumadeel in 2018, verdween niet alleen het gemeentehuis uit Menaldum, maar ook het gemeentewapen werd bijgezet in de archieven van de staat. Dit gemeentewapen echter bevatte een voor Friesland uniek stuk: de liggende en omziende eenhoorn. Om de eenhoorn voor Menaldum te bewaren stelde de Fryske Rie foar Heraldyk voor aan Plaatselijk Belang Menaldum, om in een nieuw dorpswapen en -vlag de eenhoorn terug te brengen naar zijn oorsprong.

Bijzonder is, dat de eenhoorn een in deze positie een evenknie heeft

Feintsje fan Menaem

Op zijn oude fiets door bos en open veld, al zwaaiend naar de meisjes de wijde wereld in. Wie Menaam zegt, krijgt direct te horen, “Oh ja, It Feintsje fan Menaem”.Twee bekende Friese schrijvers, een trouwerij en een Duits volksmelodietje waren destijds de ingrediënten voor het bekende Menamer liedje.

Het was de Friese schrijver en verhalen verzamelaar Ype Poortinga (1910-1985) die in 1940 in Menaam kwam wonen.

Hier ontmoete hij zijn toekomstige vrouw Rinske Wiersma. In 1943 trouwde hij met haar. Speciaal voor

Het van Beymahuis in Dronrijp.

Op de Nieuwe Streek (nu de Brêgebuorren) stond in 1786 een prachtig huis met een rijke barokke Vlaamse gevel. Het huis was voorzien van natuurstenen versieringen en had aan weerszijden trapgevels. In de volksmond heette het huis wel het Van Beymaslot, naar de laatste eigenaren. Het is niet bekend wanneer het huis is gebouwd en ook niet hoe de indeling er uit zag. De enige oude afbeelding is een kopergravure uit 1786, getekend door Jan Bulthuis en in koper gegraveerd door Karel Fredrik Bendorp. De Harlinger Trekvaart van Leeuwarden naar Harlingen werd

Dhr. Jouke Bakker (3-7-1873 - 26-9-1956) heeft veel voor de Menaldum betekent. Hij was een arbeidersjongen die onder moeilijke omstandigheden is opgegroeid op het platteland.

Bij beroemde of bekende Rypsters kan er gemakkelijk discussie ontstaan over de keuze die wij als makers van dit boek hebben gemaakt. Wij hebben gekozen voor Eise Eisinga, Alma Tadema en Sjirk de Wal, omdat deze personen ook nu nog tot de verbeelding spreken door daden, het planetarium van Eise Eisinga, de wereldberoemde schilderijen van Alma Tadema, of door hun vernoeming zoals de bekende kaatser Sjirk de Wal. Sjirk de Wal

Sjirk de Wal werd op 8 januari 1852 in Jelsum geboren. Toen hij vier jaar was, verhuisde het gezin naar Dronrijp. Zijn vader was landarbeider en toen Sjirk van de lag

Vereniging voor Volksvermaak.

Op 17 januari 1868 is door toenmalige dorpsgenoten een ‘Vereeniging voor Volksvermaken’ opgericht. Deze vereniging organiseerde dat jaar voor het eerst een kermis, een kaatspartij op de zondag en een harddraverij op de maandag met aansluitend een muziek- en zangavond. Ook werd vastgelegd dat de vereniging ’s winters hardrijden op de schaats zou organiseren. Inde beginjaren was deze vereniging voor de beter gesitueerden. Na kritiek hierop werd een derde kermisdag georganiseerd met volksspelen. Bijzondere activiteiten, naast kuipjesteken, ri

In net kompleet ferhaal oer de Jouwer wie binne dwaende.

Oorspronkelijk stond op deze plek een kleine boerderij ingeklemd tussen opvaarten naar de Kolkstraat voor de aanvoer van goederen voor de winkels in de Midstraat. Aan de overkant van het water begonnen ooit de weilanden. Een boerderij op deze plek was dus niet geheel onlogisch.

Met de uitbreiding van Joure kreeg een boerderij op deze plek steeds minder zin. De schuur werd voor andere zaken gebruikt zoals de opslag van papier en de sloop van auto-accu's. Niet onlogisch dat in die periode de grond onder het pand vervuild is met chemicaliën.

Het huidige pand staat er sinds 2007. O

Sinds 1996 staat in Sumar, vlak bij de basisschool, het herdenkingsmonument De Molkbus. Op het gedenkteken staat de volgende tekst te lezen: Dit tinkteken is oprjochte nei oanlieding fan: de molkestaking april/maaie 1943 As oantinken oan har dy’t omkommen binne yn’e striid foar frijheid en rjocht.

"Dat wy rjocht en frijheid hoedzje"

Als de Duitse bezetter in de eerste oorlogsjaren met allerlei dwingende maatregelen steeds meer druk op de Nederlandse en Friese bevolking begint uit te oefenen, ontstaat er langzamerhand verzet. Er ontstaan verzetsorganisaties

Dodo en Siburg

Over het ontstaan van Oosternijkerk.

 “Bij de feiten die ik verhaald heb, vergat ik bijna iets te vertellen wat ik mij wel wat laat herinner. Een vrouw, Siburg genaamd, een kennis van de man Gods (hier wordt abt Frederik van Hallum mee bedoeld), en met haar haar man Dodo die zeer aan dit wereldse bestaan gehecht was, schonken hun landerijen bij Nijkerk aan dezelfde man Gods (deze landerijen nu waren het begin van de uithof die men daar nog aantreft). Zelf leidde zij met haar man in het dorp dat Dokkum heet, een eerzaam bestaan totdat zij na lange ti

Dagelijks reden vele duizenden auto’s langs Broeksterwâld, maar door de aanleg van de Centrale As is het inmiddels een stuk rustiger worden op de Haadwei. Maar hoe de toekomst ook zal worden, het is niet te vergelijken met de omstandigheden in de 19e eeuw en begin 20e eeuw. In vele publicaties worden de erbarmelijke omstandigheden beschreven met betrekking tot woonomstandigheden, scholing, hygiëne en arbeidsomstandigheden. Het geeft een beeld van armoe, grote gezinnen, spitketen en analfabetisme. Dit staat allemaal in schril contrast met de hedendaagse situatie. Het dorp he