Dorkwerd
Het wierdedorp Dorkwerd is in de vroege middeleeuwen ontstaan en wordt in de vroegste bronnen Dorquerth en Dorquart genoemd. Dork wordt verklaard als modder, zwarte grond. Het is een wierde van of tussen de modder. Het dorp ligt vlak achter de dijk van het Reitdiep. Na het graven van het Van Starkenborghkanaal is in het Reitdiep, voor de kruising met het kanaal, een schutsluis geslagen.
De wierde is in 1906 grotendeels afgegraven; de vruchtbare aarde werd naar schrale zandstreken verscheept. Dit leverde de kleine gemeenschap het kapitale bedrag van bijna 7000 gulden op. Het is wel onder regie gebeurd van een slimme student, de later beroemde hoogleraar archeologie A.E. van Giffen. De afgraving is aan de noord- en de zuidzijde goed te zien. De oostzijde, met de pastorie op de glooiende wierde, toont het oorspronkelijke reliëf.
Het kleine dorp bestaat uit de kerk, de pastorie, het gemeenschapshuis De Hoeksteen op de wierde en enkele boerderijen en een huizengroep eromheen. De kerk dateert uit 1648. Het gebouw is waarschijnlijk op de grondvesten van de middeleeuwse kerk gezet en mogelijk deels opgebouwd van hergebruikt materiaal. Het is een eenvoudige, gepleisterde zaalkerk met een driezijdige sluiting en spitsboogvensters. De slanke westtoren met tentdak is in 1869 toegevoegd ter vervanging van een klokkenstoeltje aan de gevel. De luidklok komt uit de afgebroken kerk van Wierum, even noordelijker.
Dorkwerd heeft een school, een smidse, een herberg en een winkel gehad, maar buiten de kerk en het gemeenschapscentrum heeft Dorkwerd nu geen voorzieningen meer. Tegen de wierde ligt een finke kop-hals-rompboerderij waarvan het voorhuis uit 1731 kan stammen en ten zuiden van het restant ringweg staat een kleine kop-rompboerderij van omstreeks 1900.
Tegenover de pastorie, een dwarsgeplaatst pand met een omlijste ingangspartij onder een op stijlen rustend balkon, staan enkele eveneens dwarsgeplaatste panden, waarvan één ooit herberg Onder de Linden was.
Colofon
Bron: Noordboek
