Middelbert

©: Peter Karstkarel

Middelbert is een wegdorp dat in de vroege middeleeuwen is ontstaan op een rug parallel aan de Hondsrug. In de 11^e eeuw komt het dorp in de bronnen voor als Middisché, wat middijk betekent. Bert heeft de betekenis: buurt. Deze rug liep door het moerassige en beboste veengebied in het lage oostelijke gedeelte van het Gorecht waarop een (achter)dijk is gelegd. Toen de veengebieden rond de hoge zandrug werden ontgonnen ontstond een dorpenreeks vanaf Wolfsbarge in het zuiden tot Engelbert, Middelbert en Noorddijk in het noorden. Door de lage ligging en de turfgraverij had Middelbert dikwijls met overstromingen te kampen. Voor de waterafvoer moesten steeds andere oplossingen worden gevonden. Uiteindelijk is het land ingepolderd en met molens bemalen, vanaf 1910 met een stoomgemaal.

Van de dorpskerk is het schip in de eerste helft van de 13^e eeuw tot stand gekomen. De westgevel is met dakruiter in 1731 vernieuwd en de driezijdige koorsluiting is van 1767, gelijk met de nieuwe spitsboogvensters. Het geheel was gepleisterd, maar dat is bij de restauratie, op de westgevel na, weer ongedaan gemaakt. Op het kerkhof is veel grafpoëzie te lezen. Tegenover de kerk staat de pastorie uit 1744 die omstreeks 1900 dusdanig is gewijzigd dat het een notabele woning lijkt. Het siersmeedwerk laat jugendstil-vormen zien.

De bebouwing langs de Middelberterweg bestaat uit ruim uit elkaar liggende boerderijen, vooral aan de westzijde, en woningen van allerlei slag. Meteen na het noordelijk dorpsbord staat een finke Oldambtster boerderij uit ongeveer 1885, waarop een kleinere van dit type volgt. De Rittahoeve is met zijn opgesierde front duidelijk van omstreeks 1900. Daarna volgen nog een aantal kleine Oldambtster boerderijen en enkele kop-rompen, waarvan die met een blokvormig voorhuis met gebroken kap van circa 1930 zal dateren. Even zuidelijker dan de kerk ligt een vriendelijk rijtje landarbeidershuisjes van omstreeks 1910. Aan de oostzijde staan (kleine) villa’s en burgerwoningen, waarvan twee in interbellumstijl.

Colofon

Bron: Noordboek

© Foto voorblad: Peter Karstkarel