Obergum
Obergum is een wierdedorp dat in de middeleeuwen is ontstaan ten noordoosten van de Hunze, het huidige Reitdiep, en ten noorden van Winsum, waaraan het later zou vastgroeien. Het komt in de 10de en 11e eeuw in bronnen voor als Obergon, Oborgum en Obergum; de betekenis is niet bevredigend verklaard. Obergum wordt van Winsum gescheiden door het voor de ontwatering gegraven Winsumerdiep dat ook voor het waterverkeer van belang werd. Tussen Obergum en Winsum ligt De Boog, een in 1808 over het diep geslagen hoge brug. Obergum is, ondanks latere ontwikkelingen en in tegenstelling tot het onmiddellijk ten zuiden tegen Winsum aan liggende Bellingeweer, een karakteristiek, compact wierdedorp gebleven.
Op de hoogste plek van de wierde is in de 13e eeuw de dorpskerk gebouwd. Het schip vertoont romaanse karakteristieken. In de zuidmuur zijn wel grote gotische spitsboogvensters met gepleisterde dagkanten ingebroken. De toren met zadeldak verrees in de 14e eeuw, stond los van de kerk en is er spoedig aan verbonden. In de 15e eeuw verdubbelde men de kerk door toevoeging van een diep, driezijdig gesloten koor in laat-gotische stijl.
Ten noorden van de kerk staat een reeks diaconiewoningen. Op het kerkhof is recent een hardstenen kunstwerk geplaatst, een eenpersoonspodium met verwijzingen naar expressieve rijkdom van de zangkunst.
De pastorie ligt op de rand van de wierde, Hoofdstraat Obergum 19. Het is een notabele woning uit ongeveer 1870 met een neoclassicistisch omlijste ingangspartij. Ernaast staat Huyze Obergon uit circa 1880, eenzelfde type, rijk uitgedost en met ingangsportiek. Op de hoek met de Onderdendamsterweg staat de herberg. De Hoofdstraat kent verder een compacte bebouwing van meest dwarsgeplaatste woningen, waarvan nogal wat tot winkel zijn verbouwd. Dan tonen de Schoolstraat en de Westerstraat met bebouwing van woningen uit de decennia rond 1900 authentiekere beelden.
De synagoge in de Schoolstraat op een achtererf is een bescheiden zaalgebouw uit 1879 met rondboogvensters en een afgewolfd dak.
Colofon
Bron: Noordboek
