Groningen

Het wierdedorp Dorkwerd is in de vroege middeleeuwen ontstaan en wordt in de vroegste bronnen Dorquerth en Dorquart genoemd. Dork wordt verklaard als modder, zwarte grond. Het is een wierde van of tussen de modder. Het dorp ligt vlak achter de dijk van het Reitdiep. Na het graven van het Van Starkenborghkanaal is in het Reitdiep, voor de kruising met het kanaal, een schutsluis geslagen.

De wierde is in 1906 grotendeels afgegraven; de vruchtbare aarde werd naar schrale zandstreken verscheept. Dit leverde de kleine gemeenschap het kapitale bedrag van bijna 7000 gulden op. Het is wel onder regi

Engelbert is een dijkdorp, in de vroege middeleeuwen ontstaan op een rug door het moerassige en beboste veengebied in het lage gedeelte van het Gorecht. Tijdens de ontginning ontstond op de rug een dorpenreeks vanaf Wolfsbarge in het zuiden tot Engelbert, Middelbert en Noorddijk in het noorden. In de middeleeuwen komt het dorp in bronnen voor als Egnebert. Egne is een naam en bert betekent buurt. Engelbert had dikwijls met overstromingen te kampen. Voor de waterafvoer moesten steeds andere en betere oplossingen worden gevonden. Uiteindelijk is het land ingepolderd en met molens bemalen, vanaf

De stad Groningen is in de vroege middeleeuwen als esnederzetting op de noordelijke uitloper van de Hondrug ontstaan, bij de plek waar de kleine rivieren de Drentsche Aa en de Hunze zich verenigden in het Reitdiep. Al vroeg haken wereldlijke en geestelijke heren naar de macht over het dorp. Aan het begin van de 12^e eeuw stichtte de bisschop van Utrecht op het huidige Martinikerkhof en bij de nog kleine van tufsteen gebouwde Martinikerk de Sint-Walburgkerk als indrukwekkend teken van zijn machtspositie. Hoewel het stadsrecht ontbreekt, wordt Groningen in de 13^e eeuw al als

Het streekdorp Hoogkerk is in de vroege middeleeuwen ontstaan op een rug, een uitloper van de Hondsrug. Aan deze ligging heeft het zijn naam te danken. Het is lang een bescheiden dorp gebleven waarvan de inwoners op tamelijk kleinschalige wijze veeteelt en landbouw bedreven. De gemeenschap had voldoende draagkracht om in de 13^e eeuw een kerk te bouwen. De kerktoren is in 1514 tijdens een strijd tussen Groningers en Saksers vernield. Tijdens de restauratie van 1967 is de westelijke schiptravee vernieuwd en een nieuwe sluitgevel aangebracht. De dakruiter dateert van 1835. Het schip en

Het wierdedorp Leegkerk is waarschijnlijk in de vroege middeleeuwen ontstaan in het lage vruchtbare kleigebied ten noorden van de hoge uitloper van de Hondsrug waarop Hoogkerk ontstond. In de middeleeuwen komt het voor als Legakerke, ofwel lage kerk. Om hier met enige zekerheid voor lijf, have en goed te kunnen boeren werd een wierde opgeworpen. Het klein gebleven dorp was ontsloten door het iets westelijker gelegen Aduarderdiep en het Reitdiep. Buiten de kerkterp en verspreid in het land liggende boerderijen, hoort een deel van de lintbebouwing van vrijstaande huizen aan de Leegeweg ook bij h

Middelbert is een wegdorp dat in de vroege middeleeuwen is ontstaan op een rug parallel aan de Hondsrug. In de 11^e eeuw komt het dorp in de bronnen voor als Middisché, wat middijk betekent. Bert heeft de betekenis: buurt. Deze rug liep door het moerassige en beboste veengebied in het lage oostelijke gedeelte van het Gorecht waarop een (achter)dijk is gelegd. Toen de veengebieden rond de hoge zandrug werden ontgonnen ontstond een dorpenreeks vanaf Wolfsbarge in het zuiden tot Engelbert, Middelbert en Noorddijk in het noorden. Door de lage ligging en de turfgraverij had Middelbert di

Noorddijk is een dijkdorp dat in de vroege middeleeuwen is ontstaan op een rug parallel aan de Hondsrug. Deze rug, het Wold genoemd, liep door het moerassige en beboste veengebied in het lage oostelijke gedeelte van het Gorecht waarop een (achter)dijk is gelegd. Na ontginning van dit veen ontstond een reeks dorpen op de rug, waarvan Noorddijk de noordelijkste is. In de middeleeuwen komt het dorp in bronnen voor als Northdic en Nordike, de noordelijke dijk. Door de lage ligging, turfgraverij en ontginning had vooral buurdorp Middelbert dikwijls met overstromingen te kampen. Voor de waterafvoer

Noorderhoogebrug is een jong buurschap, bestaande uit twee streken. Die aan de oude Wolddijk en de ander aan de Groningerweg. De buurt is door verkeersontwikkelingen in de verdrukking geraakt. Oorspronkelijk lag de buurt nabij het Boterdiep. Aan de zuidzijde is daar kort voor de oorlog het Van Starkenborghkanaal bij gekomen. Meteen ten noorden van de stad maakt de ringweg hier niet alleen een lus, maar snijdt de buurschap ook in tweeën.

Verder liggen er wegen naar Winsum, Zuidwolde en Eemshaven, de buitenwijk Beijum en de Groninger schilwijken tussen de ring en het kanaal. Onverstoorbaar li

Ruischerbrug is een jonge streekbuurschap tussen de dijkdorpen van het Woldgebied ten oosten van Groningen. Deze streekdorpen liepen van zuid naar noord over een rug in het moerassige en beboste veengebied. De bewoners hadden vaak te kampen met wateroverlast. De stad heeft van 1424 tot 1430 het Damsterdiep gegraven als afwateringssloot en deze kruiste bij de plek waar Ruischerbrug zou ontstaan de Woldstreek. Het Damsterdiep is later geschikt gemaakt voor de scheepvaart en in 1650 van een trekweg voorzien. Toen had de buurt op het kruispunt van dijk en water al vorm gekregen. Een oude naam van