Ulrum
Ulrum is in de middeleeuwen ontstaan op twee grote, rechthoekige wierden. In de 11e eeuw komt het wierdedorp in de bronnen voor als Uliuringhem en varianten daarop. Van de westelijke wierde is de rechthoekige structuur met Marktstraat, Nieuwstraat, Hendrik de Cockstraat, Kerkstraat en Snakkerburen nog goed te herkennen. Midden op deze wierde staat de middeleeuwse dorpskerk. Het dorp was ontsloten door het in 1650 gegraven Trekdiep met een havenkom aan de Nieuwstraat. Het kwam uit op de provinciale trekvaart naar Winsum.
Nog steeds is Ulrum via het Hunsingokanaal over water ontsloten. Op de westelijke wierde stond tot 1810 de borg Asinga. Het geslacht met deze naam heeft hier gewoond. Na de sloop werd het borgterrein akkergrond. Tussen 1985 en 1988 is de door grachten omvatte borgstee met de barokke tuinaanleg gereconstrueerd tot wandelpark.
De kerk op de westelijke wierde dateert uit het tweede kwart van de 13e eeuw. Het romanogotische karakter is vooral aan de koorpartij te genieten. Een deel van het westelijke gedeelte van het schip is in de 15e eeuw opgeofferd voor de bouw van de forse toren. Bij de ingrijpende restauratie van 1917 zijn de romano-gotische vensters gereconstrueerd en is het interieur met meloenvormige stenen gewelven ontpleisterd. Het interieur bevat rijk meubilair.
Ten zuiden van de kerk staan een catechisatielokaal uit 1902 en de gepleisterde pastorie uit circa 1860. Predikant Hendrik de Cock trad in 1834 met een grote groep volgelingen uit de hervormde kerk: de afscheiding was een feit. De gereformeerden bouwden in 1901 een grote zaalkerk op de hoek Schapeweg-Leensterweg.
De Noorderstraat wordt gefankeerd door compacte bebouwing van woningen en winkelpanden en kent aan de westzijde een accent van café-restaurant Neptunus van circa 1875. Aan de Spoorstraat is, net als aan de Leensterweg, bebouwing van bescheiden burgerhuizen en villa’s tot stand gekomen. Daar rijst ook het voormalige station van de lokaalspoorweg op, die van 1922 tot 1938 heeft gefunctioneerd.
Colofon
Bron: Noordboek
