Van Harenslot Sint Annaparochie

Van Harenslot Sint Annaparochie
©: Jan Keizer

Het van Harenslot, ook wel van Harenshuis genoemd, stond op waar nu de woningen aan de Van Harenstraat 20 en 22 gesitueerd zijn. 

De oudst bekende Van Haren was Adam van Haren, die als watergeus deelnam aan de inname van Den Briel in 1572. De manschappen waar hij leiding aan gaf noemden hem "Hopman Daam" (hoofdman). Adam trad in dienst bij Willem van Oranje en Willem Lodewijk, stadhouder van Friesland. Door de laatste aanstelling verhuisde hij naar Friesland, zijn zoon Willem (1581-1649) werd opperstalmeester van Willem Lodewijk.

Zijn kleinzoon Willem van Haren (1626-1708), bijnaam “de Ambassadeur”, kreeg in 1652 het grietmanschap van Het Bildt toegewezen. Hij was tevens lid van de Staten Generaal, de Raad van State, en ambassadeur van Denemarken, Zweden en Engeland, buitengewoon gezant en tevens betrokken bij de Vrede van Nijmegen. Onder dit gezantschap werd hij door Michiel de Ruyter naar Zweden gebracht om over het vrijhouden van de Sont. Doel was te onderhandelen met de Zweedse Koning Karel XI van Zweden, om de Nederlandse handel op Oostzee te waarborgen. De twee werden vrienden.

In 1658 trouwde Willem met Elisabeth van Hemmema en enkele jaren later huurden ze het huis van de secretaris van Het Bildt ,Albertus Wijngaarden. Omstreeeks 1673 lieten zij het vervangen door een statig slot. Achter het slot werden uitgestrekte tuinen en singels met vijvers en plantage in barokke stijl aangelegd. In 1732 woedde er een grote brand in het huis waarbij de kostbare bibliotheek en belangrijke archiefstukken verloren gingen, waaronder aneqdotes die “Hopman” Daam van Haren over zijn geuzentijd had opgemaakt. Het Van Harenshuis werd datzelfde jaar herbouwd en vernieuwd.

Als gevolg van het uitbreken van de Bataafse Revolutie werd de laatste grietman in het van Haren-tijdperk Duco van Haren afgezet waarop hij naar Duitsland vluchte en het slot moest achterlaten. In 1780 had hij de enorme tuin nog naar één der eerste Engelse Landschapstuinen in Nederland laten aanpassen, waarschijnlijk heeft hij daarvoor de hulp gehad van de Hortulanis van Franeker, Arent Vlaskamp. De familie Van Haren was grietman van Het Bildt van 1652 tot 1763 en daarna nog van 1788 tot 1795. Met het overlijden van Duco van Haren stierf de familie uit.

De Leeuwarder Courant vermeld in de uitgave van 2 november 1795 dat het slot wordt aangeboden voor verkoop. Hierin wordt het huis uitvoerig beschreven. Het is onbekend hoe het slot er precies uit zag en hoe het is verdwenen maar bronnen spreken over brand(stichting) en het lijkt er op dat met de landelijke oproep om alle adelijke wapens te verwijderen ook het slot ten prooi is gevallen aan deze politieke revolutie. Op en in de Van Harenskerk zijn tevens alle adelijke wapens blindgekapt, met uitzondering van de graftombe.

Van het Van Harenshuis is alleen een oude prent van Sint Annaparochie, waarop het huis deels te zien is, bewaard gebleven. Wel is er een grondplan bewaard en uitvoerige beschrijving van de inboedel in de Leeuwarder Courant gebleven. In 2020 heeft Piet Voordes een impressie gemaakt van het slot (foto). Deze impresie zal later nog verbeterd worden want het slot was breder dan op de weergave. Het stond op de percelen van de Van Harenstraat 20 en 22 (respectievelijk Boterhoek en Plat anno 2022).

© Tekst: Jan Keizer © Foto voorblad: Jan Keizer





Reageren

Via onderstaand formulier kunt u een reactie achterlaten voor de auteur of de eigenaar van het item. (Stichting Bildts Aigene)