Bedrijvigheid op en om 'e Syl - 1

Met de Syl het dorp Ouwe-Syl, Oudebildtzijl bedoeld, genoemd naar de Syl, de sluis van het dorp. Hier beschrijf ik het ontstaan van dit dorp meer in detail en ook de activiteiten van de Norbertijnse monniken van Mariëngaarde (vanaf de tweede helft 13e eeuw). Het dorp was al gauw van belang voor de ontwikkeling van ’t Billând met o.a. een haven en uithof als een soort voorpost voor de geestelijken van de abdij Mariëngaarde.

Wiel, Kolk, haven en schutsluis Oudebildtzijl

Ouwe-S

Bedrijvigheid Ouwe-Syl - 2

Omstreeks 1100 na Chr. wilde men volgens een godsdienstig Reveil de regel van Benedictus van functionalisme meer in praktijk brengen. Kloosterordes zouden ook meer de natuur moeten ontginnen. Zo werden de eerste kerken en kloosters overal in Europa in de 12e eeuw in de buurt van kustwater en rivieren neergezet. (bv. Zwin, IJzer en Middelsee) De Norbertijner monniken vestigden zich hier rondom de al verder opgebilde Middelsee in 1163 bij Hallum (klooster Mariëngaarde) en 1182 (later klooster Lidlum in 1254), in 1256 kwamen de monniken van

Op huisnr. 13 woonden Jan en Gepke van der Schouw, nadat ze eerst een tijdje op hun skûtsje hadden gewoond. Op de foto ziet u zijn moeder Akke van der Schouw-Hoekstra. Jan was skûtsjeschipper en zat in de mest- en turfhandel.

De vruchtbare koeienmest werd vroeger vanuit Friesland via het IJsselmeer naar de bollenvelden in Noord-Holland gebracht. Van oorsprong was huisnr. 13 een boerderij met stallen, schuur en deel. Het naastgelegen huis (nu huisnr. 11) was de woning  van de boerderij. Later i

Aan de andere zijde van It Hof, op huisnr. 28, hadden Jacob (zie foto) en zijn vrouw Anna Hooijsma een kruidenierswinkel, met aan de rechterzijde het woongedeelte. Hier deed het dorp de dagelijkse boodschappen (koffie, thee, meel, suiker, boter, stroop, bonen, erwten en snoep). Er werd van alles verkocht en er bestond in feite geen ‘nee’. Aan de gevel hing de brievenbus van het dorp.

Jacob ging ’s morgens via een vaste route langs de boerderijen en huizen om de boodschappenboekjes op te halen. Eerst naar de ene kant van het dorp, dan naar huis

Op deze plek zijn in 1933 Albert en zijn vrouw Foukje Brink een bakkerij annex winkel begonnen. Op huisnr. 11 staat inmiddels een andere woning. “Altijd die heerlijke geur, vooral als er suikerbrood werd gebakken", herinnert een buurvrouw zich. Doordeweeks werden de bestellingen voor 'bûtenùt' aan huis gebracht door zoon Hyltje. De inwoners in het 'doarp' moesten het brood zelf halen, maar kregen dan wel als beloning een stuk 'koarstekoeke' mee. Scan de QR-code om verder te lezen. Dit was een soort kruidkoek, waar de bakker de kant

De huisnrs. 7 en 9 zien er iets anders uit dan op de foto. Op deze plek stonden namelijk tot 1966 drie huisjes onder één dak, de zgn. Diakoniehuizen, toebehorende aan de kerk. Links woonde Jan Boelens en zijn gezin. Hij was boerenknecht en getrouwd met Geertje. In het midden woonden Hendrik en Anna Bakker met hun gezin. Scan de QR-code om verder te lezen. Hendrik was handelaar in lompen, metalen, varkens en konijnen en ook schapenscheerder. Zijn vrouw Anna was vroedvrouw/baakster ('poppefangster') en heeft vele jonge spruiten uit het do

De pastorie op huisnr. 26 behoorde toe aan de kerkelijk Hervormde Gemeente Goingarijp - Broek. De eerste steen van de nieuwe pastorie is gelegd in 1865 door predikant Petrus Holkema. Dit staat op het tableau naast de voordeur met de namen van de kerkvoogden erbij. Het oorspronkelijke oude gebouw had een puntdak.

In 1932 vertrok de laatste predikant uit Goingarijp - Broek naar Oppenhuizen en werd de woning verhuurd aan het gezin van weduwe De Vries. Scan de QR-code om verder te lezen.  Daar woonde ook Rinze Visser als kostganger in. In de latere ja

Het schoolhuis (huisnr. 12) en de school (huisnr. 14) stonden vroeger onder één dak, maar nu zijn het twee aparte gebouwen. De school genaamd ‘t Slûske is inmiddels het derde schoolgebouw in de geschiedenis van Goingarijp. Het is hoogstwaarschijnlijk ook het laatste in deze functie. Als gevolg van het teruggelopen leerlingenaantal is het gebouw helaas gesloten. Een lot dat veel scholen in de Friese dorpen beschoren is. Scan de QR-code om verder te lezen.  

Het huidige gebouw staat ongeveer op dez

In een agrarische omgeving viel altijd wel wat te repareren of te bouwen. Wat kapot was werd niet weggegooid of afgebroken, maar hersteld. Zo ging dat en als de portemonnee het toeliet, maakten de bewoners gebruik van Timmerbedrijf Riemersma. Op huisnr. 16 staat nog steeds de woning. De werkplaats en de winkel waren erachter, tot het bedrijf in 1980 werd beëindigd. Grootvader Sjoerd is het bedrijf begonnen en zijn zonen Ids en Lieuwe hebben in 1937 het stokje overgenomen. Scan de QR-code om verder te lezen. Zij werden bijgestaan door een aantal knech

Het kerkje dateert uit 1770 en staat op de plek van een vorige kerk uit de Middeleeuwse tijd. Het eenvoudige kerkje is relatief jong (ongeveer 250 jaar) vergeleken met veel andere hervormde kerken in Fryslân. De kerk van Goingarijp valt onder de Stichting Alde Fryske Tsjerken. Waarom in 1770 het oudere kerkgebouw werd vervangen, is niet bekend. Op een tekening, gemaakt in 1723 door Stellingwerf, ziet het kerkje er niet bouwvallig uit. Scan de QR-code om verder te lezen. De Hervormde Gemeente van Goingarijp vormde samen met het drie kilometer verderop gelegen dorp Broek een g

Restaurant en B&B de Klokkenstoel op huisnr. 3 zijn gehuisvest in een van de oudste en hoogste boerderijen uit de omgeving. Het pand is meer dan 200 jaar oud en behoorde toe aan de landadel. Eind 19e eeuw was het eigendom van jonkheer Van Sminia, die in 1896 gestorven is. Zijn dochter, die getrouwd was met iemand uit de adellijke familie Van Limburg Stirum, heeft deze sate en landen (Friese benaming voor hoeve met bijbehorende landerijen) in 1910 verkocht. Scan de QR-code om verder te lezen.  In die tijd is de boerderij met het voorhuis en de

De pont over de Lijkvaart voert naar de jachthaven en naar de nieuwe Slachtedyk. De haven was vroeger grasland voor het vee en het hooi en hoorde bij de boerderij. Later was het in eigendom van Siebe van der Leij (boerenleenbank directeur te Akmarijp). De overtocht ging toen met de praam. In 1963 is het stuk land uitgebaggerd en nu is het een haven voor motor- en zeiljachten. Scan de QR-code om verder te lezen.

De veerpont werd tot ongeveer 1995 nog in Heeg gebruikt en is door de verplaatsing van de havenmond aldaar uit de vaart genomen. Daarna is hij over water naar Goingarij

Bij het sluisje van Goingarijp wacht een prachtig panorama: de Goingarijpster Poelen en verderop de Lytse en de Greate Griene (het kleine en het grote groenland). En dáárachter ligt het Sneekermeer.

Het merengebied is ontstaan in de middeleeuwen, deels als gevolg van de ontginning van het veen, een proces dat eeuwen heeft geduurd. In een deel van de Goingarijpster Poelen werd zoute turf gewonnen. Dit deel van het merengebied heet dan ook de Zoutpoel (richting Terherne). De stroken tussen de veengaten werden door water en wind weggeslagen en zo zijn het meer en de poelen st

Age Jans de Vries uit Joure is in 1836 bij timmerman Johannes Paulus Spiering in dienst als timmerknecht in de nieuwe timmerzaak op Tsjaerddyk 44. Hij krijgt verkering met Baukjen Ades Jorwerda, die dienstmeid is in het dorp.

“It is mienens” en ze trouwen in 1837 in Folsgare waar ze ook gaan wonen. Hun tweede kind Aede wordt op 29 juni 1842 geboren. Aede wordt door zijn vader opgeleid om net als hem timmerknecht te worden. Aede groeit voorspoedig op en leert lezen en schrijven op de nieuwe school.

In 1852 verhuist het gezin naar Oosthem. Als Aede 18 jaar oud is overlijdt

Na de 2e W.O, bestaat Folsgare nog steeds uit één straat, de Tsjaerddyk, die soms ook de Buorren wordt genoemd. Aan deze straat staan de kerk, de school, de pastorieboerderij en zestien, meest oudere, woningen. Het dorp heeft echter behoefte aan nieuwe woningen want huurwoningen zijn er bijna niet meer. De Tempel is afgebroken en de woningen aan het Streekje zijn oud. Van de twee huurwoningen van de kerk is het huis aan de noordzijde verkocht en het huis aan de zuidzijde van de Tsjaerddyk is oud en erg klein.

Dorpsbelang is er druk mee om nieuwbouw te realiseren. In 1948 i

In april 1909 krijgt de afdeling Dronryp/Skingen toestemming voor het bouwen van een uitleenpunt, waar leden verpleegmateriaal konden lenen. Sinds 1956, toen de vereniging aan de Hearewei 30 een eigen kruisgebouw kreeg, opslagplek van materiaal voor het onderhoud van het kerkhof . Het is een van de weinige uitleenpunten uit begin 20e eeuw dat bewaard gebleven is. In 2021 werd het geheel gerestaureerd.

In 1875 wordt in Noord – Holland de eerste Kruisvereniging opgericht Op 15 oktober 1902 in Leeuwarden de Provinciale Friesche Vereeniging "Het Groene Kruis". Tien jaar is in vrijwel