St. Cecilia - De grafzerken
In het verleden was het de gewoonte om overledenen ín de kerk te begraven en wel zo dicht mogelijk bij het altaar, in de Roomse tijd, of bij de preekstoel, na de Reformatie. Graven van vóór de Reformatie zijn in de Sint Cecilia niet voorhanden, maar wie geld had, kon nadien een goed plekje in de kerk bemachtigen. Zo ligt de grootste steen in de Sint Cecilia recht voor de preekstoel en bedekt het overleden lichaam van twee predikanten, van wie we weten dat in ieder geval de ene veel land in bezit had. In Easternijtsjerk was geen adel aanwezig, maar er gaan verhalen van adellijke begrafenissen waarbij de knechten en pachters van de overledene ’s avonds met flambouwen de weg van de kist begeleidden van State tot Grafkelder van de adellijke familie in de kerk. Nadat de grafkelder gesloten was, begon er zich soms in de kerk een onaangename geur te verspreiden: het bekende begrip van de ‘rijke stinkerds’.
Jarenlang is er actie gevoerd om het begraven in de kerk (vanwege hygiënische redenen) te verbieden, een aantal keren werd er zelfs een besluit daartoe genomen zoals in 1804 door Napoleon, maar pas in 1829 werd het definitief verboden om overledenen in de kerk te begraven.
Dat er ook in Easternijtsjerk, zoals overal, mensen in de kerk werden begraven, bleek in 1935. Bij de vernieuwing van het interieur kwamen onder de vloer 31 grafzerken tevoorschijn. Kerkvoogd Gerrit Gardenier maakte er een lijst van op waaraan het volgende is ontleend. Uit zijn verslag blijkt dat er onder één grafzerk vaak meerdere personen begraven werden, soms wel een eeuw later: was dat misschien familie? Ook maakte hij een foto van de toestand in de kerk na het verwijderen van de houten vloer: heel bijzonder!
De grootste zerk (1.47 x 2.73 m) ligt recht voor de kansel en bevat o.a. het volgende opschrift:
"Harmanus Reneman geboren tot Morra opgefoet tot Aenjum in het huis sijner ouders Hermanus Reneman predekant aldaar en Jancke Helarij en was also een Kintskint van Johannis Hilarius die alhier predekant was in de 52 jaer hij selven hem gevolgt hier leeraar bij de 44 jaar hij stierf den 1 April 1720 out zijnde in het 65 jaer leit hier begraven".
Deze grafzerk vertelt zo het verhaal van twee dominees die de gemeente van Easternijtsjerk zeer lang hebben gediend.
De oudste zerk is van 1582 en bevat het stoffelijk overschot van Liuve van W..., terwijl Enne Pieters Rijpma nog in 1825 in de kerk werd begraven.
Voor de volledigheid volgen nu de namen op de grafzerken in volgorde van ouderdom. Misschien dat er nog (verre) familie tussen zit.
Het valt op dat de mensen vroeger vaak al op middelbare leeftijd overleden; in de lijst staan slechts twee personen die de 80 jaar haalden en eentje die 94 werd. Ook de kindersterfte uit vroeger tijden valt gemakkelijk uit de lijst op te maken.
1582 Liuve van Watna (?)
1582 Johanna Lammerts, syn wijf
1609 Schelto Atsema, predikant van Nijkerk, 66 jaar
1629 Lieuwe Taeckesz., 83 jaar
1634 de jongeling Dircksen, 32 jaar
1646 Antje Johannes Papma, huisvrouw van ds. Johannes Hilarius, 39 jaar
(begraven met twee kinderen)
1652 Andries Johannes, bijzitter van Oostdongeradeel, 60 jaar
1659 Susanna Livia, huisvrouw van ds. Atsema
1661 Cornelis Michiels, bijzitter Oostdongeradeel, 50 jaar
1666 Cornelis Cornelis, 5 jaar
1667 Trintje Jans, huisvrouw van Teecke Lieuwes, 33 jaar
1667 Antje Teackes, 10 jaar
1667 ???, huisvrouw van Lieuwe Teeckes, later van Tiete Tietes, 61 jaar
1667 ???, jongedochter, 1 jaar
1668 Andries Andries, 3 maanden
1670 Andries Andries, 7 weken
1673 Tietske Lieuwes, drie keer getrouwd geweest, 50 jaar
1674 Justinus Clamerus, predikant van Nijkerk, 36 jaar
1676 ???, Taeckesdochter, 23 jaar
1677 Beitske Jantiesdochter, ?? weken
1677 Gaetske Pijters, 30 jaar
1678 Aaltje Upts, 58 jaar
1679 Tiemeke Teeckesd. 25 jaar
1679 Livia? Teeckesdochter, geen leeftijd
1681 Teecke Lieuwes, dickgraaf van Oostdongeradeel, 59 jaar
1690 Ansgien ???, huisvrouw van Hendrik Hendriks, 38 jaar
1691 Trijntje Jacobs, huisvrouw van ds. Harmannus Reneman, 33 jaar
1693 Antie Meijntes Doma, 67 jaar
1694 Upt Cornelis Doma, ontvanger van Nijkerk, 40 jaar
1696 Jan Idses, 21 jaar
1701 Dirck Pieters, 56 jaar
1703 Joucke Cornelis Foochma, dijksgedeputeerde Oostdongeradeel, 55 jaar
1709 A ???, huisvrouw van Hendrik Hendriks, 38 jaar
(begraven met twee kinderen)
1712 Yttje Lieuwes Amminga, tweede huisvrouw van ds. Harmannus Reneman, 39 jaar
1713 Michiel Michiels, dorpsrechter, 43 jaar
1715 Hendrik Hendriks, schipper en graankoper, 82 jaar
1720 Harmannes Renema, predikant van Nijkerk, 65 jaar)
1720 Harke Jouckes, 37 jaar
1725 Gertje Upts Doma, Huisvrouw van David Acronius, 34 jaar
1730 Cornelis Joukes, 49 jaar
1734 Beitske Janties Heerema, huisvrouw van Michiel Michiels, 60 jaar
1738 Grijtje Reneman, huisvrouw van Sake Gerrits Botma, 52 jaar
1740 Lijsbet Meintis, Huisvrouw van Jouke Cornelis Fookma, 94 jaar
1753 Harmannus Sakes Botma, 37 jaar
1762 Zijtse Johannes, 68 jaar
1762 Adriaantje Jans, 10 jaar
1781 Wijberen Cornelis Fokma, 55 jaar
1785 Albertus Wichers, predikant van Nijkerk, 68 jaar
1791 Aafke Cornelis Sjoorda, huisvrouw van Dirck Pijtters Heringa, 26 jaar
1805 Antje Idses, huisvrouw van Harmannus Botma en van Minne Jans, 77 jaar
1806 Antje Pieters Helden, huisvrouw van Hendrik Hendriks Winia, 30 jaar
1819 Rienskje Harmannus Botma, huisvrouw van Klaas S. van Kleffens
1825 Enne Pieters Rijpma, landbouwer, districts- en dijksontvanger Oostdongeradeel, 76 jaar
Attica, dochter van ds. Atsema, zonder jaar
Jan Cornelis, huisman op Sjoerda, 51 jaar
Jacob Sapes, huisman onder Nijkerk, 50 jaar
Hier leit Dufke Hettes, geen jaar of leeftijd
Verder:
Een kindergraf is onleesbaar; een andere steen ‘geheel onleesbaar’ ;1666 twee personen begraven, verder onleesbaar; Eerbare jongedochter, verder onleesbaar ; steen geheel onleesbaar.
De enige grafzerk waarvan in 1935 een foto werd gemaakt, de grafzerk van Rienkje Botma, 1819.
Colofon
De Sint Cecilia te Easternijtsjerk, Reinder Tolsma, 2023
