Adorp
Adorp is een wierdedorp dat in de middeleeuwen is ontstaan aan de oostoever van de Hunze, het latere Reitdiep. De loop van het diep is in westelijke richting verplaatst, maar de oude meanders zijn in het landschap te herkennen. In de middeleeuwen komt het voor als Artharpe of Ardorpe. Vanaf het eind van de 19de eeuw ontwikkelde het dorp zich langs de Provincialeweg en meer naar het oosten richting de spoorlijn Groningen-Roodeschool die in 1883 gereedkwam.
De kerk staat aan de rand van de hoge dorpswierde en lijkt door de 19de-eeuwse bepleistering niet zeer oud. Bij herstel van het muurwerk in 1968 werd duidelijk dat het zaalkerkje van 14de-eeuws materiaal was gebouwd.
Oorspronkelijk had de kerk een zadeldak tussen topgevels en stond er een losse klokkentoren bij. Deze toren is in 1794 gesloopt en toen is er een dakruiter op de westelijke gevel geplaatst. Bij de grote verbouwing van 1667 is de oostelijke topgevel verdwenen en zijn de smalle vensters vervangen door de huidige grote rondboogvensters. Het meubilair dateert grotendeels uit deze tijd.
Het gepleisterde blokvormige café-restaurant Het Witte Hoes aan de Provincialeweg is in de kern mogelijk nog 18de-eeuws. Aan de Torenweg, dwars op de Provincialeweg, staat de oudste bebouwing van het dorp. Aan het begin zien we enkele huizen in vernieuwingsstijl en expressionisme, maar na de voormalige school komen de oudere panden. De brede woning 15-17 dateert uit de 18e eeuw en is een eeuw later uitgebreid. Nummer 21 met een afgewolfd dak is 19de-eeuws en 23 is van omstreeks 1900.
Zowel aan de Provincialeweg als de Wierumschouwsterweg staan voornamelijk vrijstaande burger- en arbeiderswoningen uit de eerste helft van de 20e eeuw.
De stellingmolen Aeolus aan de Molenweg is een in 1851 gebouwde koren- en pelmolen met een bakstenen onderbouw. Ten noorden van het dorp ligt op de hoek van de Hekkumerweg de witte villa Hecticum, in 1914 door T. Reitsema ontworpen in vernieuwingsstijl.
Colofon
Bron: Noordboek
