Feerwerd
Feerwerd is een wierdedorp met een langgerekte vorm, ontstaan in de middeleeuwen nabij de Hunze, het huidige Reitdiep. Het is niet een zeer hoge wierde; op het hoogste punt is hij 2,6 meter boven NAP. Aan de zuidzijde is een deel van de wierde afgegraven en in 1825 is het Oldehoofsche Kanaal aan die kant dwars door de wierde gegraven. Daar is aan de Mentaweg vervolgens de koren- en pelmolen Joeswert opgericht, een stellingmolen met een witgeschilderde bakstenen onderbouw. De bebouwing aan de zuidzijde van het kanaal is nauwelijks meer uitgebreid, alleen aan de Connesweg ligt nog een streekje woningen. De Grote en Kleine Borg, die bij het dorp lagen, zijn voor het midden van de 18e eeuw al afgebroken. Aan de oostzijde ligt het Aduarderdiep, waarover een vaste, deels van baksteen gebouwde brug, de Frouketil, ligt.
De Sint-Jacobuskerk op het midden van de wierde doet door de pleisterlaag uit de 19de eeuw niet erg oud aan. Ook de toren heeft dit pleisterkleed, maar die lijkt door zijn scheve en kromme voorkomen wel te kreunen onder de ouderdom. Juist de kerk is oud, uit de eerste helft van de 13e eeuw en de toren is pas in 1859 verrezen. De kerkmuren wijken uiteen, een aanwijzing dat het kerkschip overwelfd is geweest. De geleding was in drie vakken, terwijl we nu tussen de lisenen vier vakken tellen met in de 19de eeuw vergrote vensters. In de kerkvloer liggen gebeeldhouwde zerken voor onder meer de bewoners van de Grote en de Kleine Borg.
De meanderende hoofdstraat, de Valgeweg, wordt gefankeerd door woonbebouwing van voornamelijk dwarsgeplaatse panden uit omstreeks 1870 die tezamen een evenwichtig en toch gevarieerd beeld opleveren. De kerk, een voormalige smederij en de voormalige school zijn bijzondere gebouwen. De Oosterstraat en de Aldringaweg hebben deels eveneens dergelijke bebouwing uit de tweede helft van de 19de eeuw.
Colofon
Bron: Noordboek
